Bulgaristan’daki Osmanlı Yazılı Kültürünü İnceleyen Bulgar Tarihyazımı
Orlin SABEV
çev. Ahmet Celil Civan
Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı 15, 2010, 263-280
Makale Osmanlı kültür tarihi, bilhassa Osmanlı yazılı kültürü sahasındaki Bulgarca çalışmalar
hakkında genel bir eleştiri ve tahlil ortaya koymaktadır. Yazar, Bulgar tarihyazımının gelişiminde
üç ana dönemin varlığını belirtir: 1) 1877-78 yıllarındaki Osmanlı-Rus Savaşı ile komünist
rejimin başladığı 1940’ların sonu arasında, milliyetçi yaklaşımının hâkim olduğu
dönem; 2) 1940’ların sonu ile 1980’lerin sonu arasında, milliyetçi yaklaşımın ideolojik olanla
iç içe geçtiği komünist rejim; 3) İdeolojik zincirlerin kırıldığı, milliyetçi yaklaşımın terk
edildiği 1990’ların başından günümüze kadar gelen dönem.
Yazar, Bulgar akademisyenlerdeki iki eğilime vurgu yapmaktadır: Bir yandan yerel Osmanlı,
Müslüman kültürü, Osmanlı’nın önemli merkezlerinde gelişen, yerel düzeyde birçok altvaryanta
sahip yüksek emperyal kültürün Balkanlar’a özgü (periferik) bir versiyonu olarak ele
alma; diğer yandan da ele alınan araştırma konusunu (mesela, taşradaki Osmanlı kütüphaneleri
ile sağlam kalan koleksiyonları), Osmanlı ilahiyat okulları (medrese) ve müfredatları gibi farklı
Osmanlı kültürel, toplumsal kurumlarıyla olan ilgi ve uyumlarını yadsıyarak, belirli bir alanla
sınırlama. Bu yaklaşımlar yerel özelliklerin fazla abartılmasına veya yüksek ve aşağı denilen
kültürler arasındaki ilişkinin yanlış anlaşılmasına yol açmaktadır.
Yazar sonuç olarak, Bulgaristan’da Osmanlı yazılı kültürü sahasında yapılan eski ve yeni
Bulgarca araştırmaların Bulgaristan’daki Osmanlı, Müslüman kültürünün daha iyi anlaşılmasına
katkı yaptığını söylemektedir.
Anahtar Kelimeler: Tarihyazımı, Yazılı Kültür, Kitap, Kütüphane, Medrese, Osmanlı, Balkanlar,
Bulgar Toprakları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder