BİR OSMANLI KAZASI NEVROKOP (1839-1913)
Yüksek Lisans Tezi
Asan RİSTEMOV
Sonuç
Osmanlı Devleti, Balkanları en uzun süre ve en zor şartlarda hâkimiyeti ve hamiyyeti altında tutmuştur. Osmanlılar bölgeyi fethin hemen akabinde imar ve iskân politikalarıyla bu coğrafî kesimde tutunmanın yollarını aramış, bunun sonucunda Türkİslâm medeniyeti Balkanlar’da da oluşmuş, gelişmiş ve önemli izler bırakmıştır.
Osmanlı Devleti emsallerine göre uzun müddet hâkimiyet sürdüğünden zamanla devlet yapısında birtakım tıkanmalar oluşmuştur. Buna bağlı olarak da Osmanlı tebaasında bazı istek ve arzular yükselmeye başlamıştır. Gelişen Avrupa ülkelerinin gerisinde kalmamak için reform yapma zorunluluğu doğmuşt, sonucunda reform çağı denilen Tanzimat dönemi ortaya çıkmıştır.
Bu dönemde Balkanların içinde, bir ovanın kenarında kurulu Nevrokop, şehir merkezi ve çevresiyle emsal olabilecek niteliktedir. Selânik Vilâyeti dâhilinde Serez Sancağına bağlı bir kaza merkezi olan Nevrokop, çevresiyle beraber geleneksel ve tipik bir Osmanlı şehri görünümü vermektedir.
Tanzimat’ın getirdiği değişim hareketi Nevrokop’a kadar gelmişse de tam anlamıyla etkisini hissettirememiştir. Elbet önceki yüzyıllara kıyasla önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Ancak gelişmeler istenen ve beklenen boyutta gerçekleşememiştir. Değişimin sembolleri arasında Nevrokop’un merkezinde kilise inşasına izin verilmesi, yeni okulların açılması, yeni yolların yapılması ve en fazla da mali noktada gelirlerin artması bulunmaktadır. Buna bağlı olarak Nevrokop kasabasının nüfusu 1870-1894 yılları arasında 25 yıl içerisinde neredeyse ikiye katlanmış durumdadır.
Her ne kadar Tanzimat reformları yavaş yürütülmüşse de etkisi açısından önemli
izler bırakmıştır. Zira istikarlı ve zayıf bir yapı her zaman istikrarsız yapıdan daha iyidir.
Bu gerçeği Balkan ülkeleri I.Balkan Savaşı sonrasında tecrübe etmişlerdir. Zira Osmanlı
Devleti iyisiyle kötüsüyle bir denge ve istikrar unsuru olarak Balkanlarda sükûneti sağlayabilmiştir.
Bu yapının çökmesinin akabinde ve özellikle de I. Balkan Savaşı sonrasında bölgede büyük çapta bir etnik temizleme hareketi başlamıştır. Nevrokop kazası da bundan etkilenmiş ve sahip olduğu Müslüman nüfusun yarısını kaybetmiştir.
