POMAKLAR etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
POMAKLAR etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

4 Eylül 2025 Perşembe

Velingrad Kasabasının Kısa Tarihçesi

DEYAN ROSENOV DIMITROV'DAN 

Velingrad Kasabasının Kuruluşu

Velingrad, 1948 yılında Lıdjene, Kamenitsa ve Çepino köylerinin birleşmesiyle kurulmuştur. Adını, komünist partizan Vela Peeva’dan almıştır.

Çepino havzası, Bulgar devletine Malamir döneminde katılmış, halefi Presiyan ise tüm Rodop bölgesini sınırlarına dahil etmiştir. Bölgenin stratejik önemini, kanlı savaşlar veya gizli entrikalar sonucu kimi zaman Bizans’ın, kimi zaman Bulgarların eline geçmesi açıkça göstermektedir. Bizanslılardan kesin kurtuluşu ise Çar Kaloyan döneminde gerçekleşmiştir. Bu döneme ait kalıntılar hâlâ mevcuttur: kentin 12 km doğusundaki “Straja” mevkiinde ve 12 km kuzeyde, Rakitovo topraklarında “Gradot” mevkiinde. Çar Kaloyan’dan sonra, Çepina kalesi bir süre Despot Aleksiy Slav’ın başkenti olmuştur. Daha sonra Aleksiy Slav, başkentini Melnik’e taşımıştır. Çar İvan Aleksandır dönemine ait sikkeler Çepino bölgesinde bulunmuştur. Bölgenin Osmanlı hâkimiyetine geçişi, Çepina kalesinin de düşmesiyle birlikte 1371–1373 yıllarına tarihlenmektedir.

Bu olayın ardından yerel Bulgarların yaşamında önemli değişiklikler yaşanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, merkezde müttefiklere ihtiyaç duymuş ve 16. yüzyılın başlarından itibaren gönüllülük esasına dayalı olarak İslam’ı yaymaya başlamıştır. 1516–1517 yıllarına ait Osmanlı tahrir defterinde bölgede ilk Müslümanların ortaya çıktığı görülmektedir. O dönemde Çepino köylerinde toplam 624 hane bulunmaktaydı; bunlardan 12’si Müslümandı. Bulgarların isimleri Velço (Zlatko’nun oğlu), Petko (Rayo’nun oğlu), Radul (Proslav’ın oğlu) gibi iken, Lıdjene’den 7 hane “Abdullah” soyadını kullanmaya başlamıştı. Bu ad, İslam’a yeni girenlere verilen yaygın bir isimdi. Ayrıca bu 7 hanenin her biri tam bir çiftlik arazisine sahipti ki bu, bir aile için iyi bir geçim kaynağı sayılmaktaydı.

Çepino

Velingrad’ın en güneydeki mahallesidir. Şehir kurulmadan önce köy statüsündeydi ve 1934 yılına kadar “Ban’ya Çepinska” adını taşımış, daha sonra “Çepino” olarak değiştirilmiştir (Çepino havzasından dolayı). İsim farklı şekillerde (Ban’ya, Ban’ya-Çepino, Çepino-Ban’ya, Çepino) kullanılmış ve bu da zaman zaman karışıklığa yol açmıştır. “Çepino” adı (eski şekliyle “Tsepinа”/“Tsepino”), Osmanlı belgelerinde 1666 yılında geçmektedir. Türkçede “ts” sesi bulunmadığından isim “Çepino” şeklinde kaydedilmiştir. Burada ayrıca Klептуza adlı koruma altındaki doğal alan ve iki gölet bulunmaktadır.

Lıdjene

Velingrad’ın merkezî mahallesidir. Belediye binası, merkez postanesi, bölge mahkemesi, merkez kooperatif pazarı ve diğer resmî kurumlar burada yer almaktadır. Lıdjene, eskiden bir feodal çiftlik iken, etrafındaki sıcak su kaynakları ve kaplıcalar sebebiyle yerleşime açılmıştır.

Kamenitsa

Velingrad’ın en büyük mahallesidir. Vlasа, Kükürtlü Kaplıca (Syarna ban’ya) gibi çok sayıda kaynak burada bulunmaktadır. Mahallede ayrıca Bulgaristan’ın en eski kiliselerinden biri vardır. Bu kilisenin sunak bölümü, 1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında silahların saklandığı gizli bir depo olarak kullanılmıştır.







19 Ağustos 2025 Salı

1951-1952'LERDE VILKOSEL KÖYÜNDE SÜNNET (SATOVÇA, BLAGOEVGRAD)

 

1951-1952 yıllarında Vılkosel’de yapılan sünnet. En önde hafız Süleyman Topov. Onun yanında Dautiviya hoca – İbrahim Bostanciev (Flober’in babası). Beyaz sarıklı Mehmed Ali Kermeriv (Dunyo Ganyo), bayrağın yanında bulunan Abdullah Meyzinev’in (Abdullah Meyzinev’in dedesi) yanındadır. Ön sırada, soldan sağa doğru ikinci, bıyıklı olan kişi Aliya Şamatarev’dir. Hafızın arkasında ise Arun Ukov (Sokol’un dedesi) bulunuyor.


4 Nisan 2025 Cuma

Rudozem ilçesi, Çepintsi köyü Ağzı: Fonetik, gramer, kelime bilgisi. Mehmed Ahmedov.

 

Rudozem ilçesi, Çepintsi köyü Ağzı: Fonetik, gramer, kelime bilgisi. Mehmed Ahmedov. Dili Bulgarca. Bugün Çepintsi denilen köyün Türkçe adı Çangır dere. Pomak Müslümanlarca meskundur. Türkçeden Pomakçaya geçen kelimelerin uğradığı değişimi izlemek ve tematik sözlük barındırması açısından önemlidir. 186 sayfa

4 Ağustos 2024 Pazar

Pomak Türklerinin Tarihi Geçmişinden Sayfalar (Arapça)

 

صفحات عن ماضي اتراك البوماق
В превод : Страници за миналото на пумашките турци. Автор проф. Хюсеин Мемишоглу

4 Temmuz 2023 Salı

KAÇAN: POMAK İTİRAFI

 

Orijinal künye
Yazar adı: Şaban Ali Başov
Kitap adı: Kaçan pomaşka izpoved
Danışman: Süyme Musa
Dizgi: Mariya Greçeva
Musahhih: Sevim Cevdet
Redaktör: Aylin Menderes
Basım yeri ve yılı: Kazanlık, ty.

Sayfa: 122

Künyenin Türkçe Tercümesi
Yazar adı: Şaban Ali Başov
Kitap adı: Kaçan: Pomak İtirafı
Danışman: Süyme Musa
Dizgi: Mariya Greçeva
Düzelti: Sevim Cevdet
Editör: Aylin Menderes
Basım yeri ve yılı: Kazanlık, ty.

Sayfa: 122
Siyah beyaz ve renkli bol görsel ihtiva eder. 

İÇİNDEKİLER

 

1. GİRİŞ

2. DİRENİŞ

3. ŞECERE

4. SOSYALİZM

5. DEMOKRASİ

6. HATIRALAR

7. İSLAM

8. ANMA TÖRENLERİ

9. SONUÇ

10. KÖKEN

11. SONUÇ


POMAKLARIN TRAJEDİSİ - BULGARCA

 

Orijinal künye
Yazar adı: Priyateli na Ali 
Kitap adı: Tragediite na pomatsite
Redaktör ve musahih: Mariya Grıbçeva
Basım yeri ve yılı: Kazanlık, 2020 
Sayfa: 104

Künyenin Türkçe Tercümesi
Yazar adı: Ali'nin Dostları
Kitap adı: Pomakların trajedisi
Editör: Mariya Grıbçeva
Basım yeri ve yılı: Kızanlık, 2020 
Sayfa: 104
Siyah beyaz ve renkli bol görsel ihtiva eder. 
Kitap Ali Kaçan'ın yaşadıkları etrafına pomakların yaşadığı acıları anlatır. 

İÇİNDEKİLER

Bölüm 1. Biraz arka plan

Bölüm 2

Bölüm 3. Farklı bir adla hayat

Bölüm 4. Karanlık şekilsiz bir siluet

Bölüm 5. Siyasi faaliyet

Bölüm 6. Ali'nin Hayatında Din.

Bölüm 7. Çalışma ve hayır faaliyetleri

Bölüm 8. Anıtlar.

Bölüm 9. Sonsöz


18 Mayıs 2022 Çarşamba

20 Nisan 2022 Çarşamba

MADEN'DE ESKİ KÖPRÜ ÜZERİNDE MOLLA BEKİR EFENDİ VE ENOVALI HAFIZ

 

MADEN'DE ESKİ KÖPRÜ ÜZERİNDE MOLLA BEKİR EFENDİ VE ENOVALI HAFIZ
Fotoğrafı paylaşan: Deyan Rosenov Dimitrov

18 Nisan 2022 Pazartesi

Bulgaristan Cuma-i Bâlâ ili, Vılkosel köyü 1990 yılında yapılan sünnet merasimi

 


Bulgaristan Cuma-i Bâlâ ili (Blagoevgrad), Pomakların yaşadığı Vılkosel köyünde 1990 yılında yapılan sünnet merasimi.

Videoyu seyretmek için tıklayınız:
BİRİNCİ BÖLÜM
İKİNCİ BÖLÜM


12 Mayıs 2020 Salı

SEBİLÜRREŞAD MECMUASINDA ZORLA HRİSTİYANLAŞTIRMAYI ANLATAN MAKALE



Balkan Savaşları Esnasında Bulgarların Müslümanları Zorla Hristiyanlaştırması

Tanassura İcbâr 

– Selanik’ten 13 Mart târîhi ile Neue Freie Presse gazetesine iş’âr ediliyor: “Osmâniye, Cum’a-i Bâlâ ve Petriç kazâlarına mensûb on dört nâhiyenin Selanik’e gönderdikleri hey’et-i murahhasa, konsoloslara mürâcaat ederek dinlerinin muhâfaza edilmesini istirhâm etmişlerdir. Bulgarlar, köylerde İslâmları Hıristiyanlık’ı kabûle mecbûr ediyorlar. Aksi takdîrde İslâm ahali katl ü darb ediliyor. Tanassur edilenler, kendi arzuları ile ve bilâ-cebr Hıristiyanlık’ı kabûl ettiklerine dâir bir varaka imzâ etmeye mecbûr ediliyorlar. Kilise çanları çalındığı zaman kiliseye gitmeyen bu kabîl cebrî hıristiyanlar tehdîd ediliyorlar.” 
Kaynak: Sebilürreşâd Mecmuası, c. 10, ad. 236, s. 35. 

Ehl-i Salîb Mezâlimi: 

4180 Hâne İslâm Ahâlîsinin Tanassur Ettirilişi – Sofulu, Ortaköy, Koşukavak, Gümülcine kazâlarının muhtevî olduğu 21 parça karyede mutavattın 4180 hâne İslâm ahâlîsinin Ehl-i Salîb pîşdârı Bulgar vahşîleri tarafından gördükleri mezâlim ve ta’addiyât hakkında bu köylerden Edirne’ye gelebilenlerin ifâdât-ı âtiyyesini hürriyetperver! Avrupa hıristiyanlarının enzâr-ı bî-insâfına arz ederiz: “Köylülerin evvelâ isimleri değiştirilmiş, eski ismini söyleyenden 12 lira cezâ-yı nakdî alınmış, ısrâr edenler dayak altında öldürülmüştür; Pazar günü bütün ahâlî süngüler altında ma’bede sevk olunuyor ve câmi’lere ilâve olunan birer vaftiz mahalliyle kilise yapılıyordu. Kadınların başlarına siyah birer örtü geçirilmiş, ferâcelerinin üzerine Bulgarların budya nâmını verdikleri önlükler konmuştu, bütün sarıklar parça parça edilip ateşte yakılmış, her köylünün başı şarapla yıkanmış, kazanda su ısıtılıp yapraklı, bir dalla herkesin üzerine serpilmiş, yerinden kalkamayacak kadar ihtiyâr olanların evine gidilerek “mâ-i mukaddes!”den mahrûm kalmamalarına dikkat olunmuştur. Her tenassur eden köye Bulgarca okutmak, âyîn-i cedîdi öğretmek için birer daskalos (mu’allim) gönderiliyordu. Az zamanda bütün sakal ve saçlar kesildi, icrâ olunan teblîğāt-ı resmiyyede bir köyün Pomağını kabûl eden diğer köy halkın derhâl katli’am cezâsına düçâr edileceği i’lân olunmuştu. 
Kaynak: Sebilürreşâd Mecmuası, c. 10, ad. 255, s. 348. 

15 Şubat 2020 Cumartesi

LOFÇA'YA BAĞLI GALATA KÖYÜ MÜSLÜMANLARI VE DİNİ HAYATI, HÜSEYİN MEHMED

Sofya'da yayınlanan Müslümanalr dergisinin Ocak 2020 sayısı, 10-11. sayfalarında yayınlanan yazının başlığının tam tercümesi: 
Galata köyü Müslümanlarının kurumsal dini hayatlarının gelişimi.

Хюсеин Мехмед, Развитие на институционалния религиозен живот на мюсюлманите в село Галата – В: сп. Мюсюлмани, бр. 1, януари 2020, ст 10-11.

Сведенията за мюсюлманския религиозен живот в село Галата през Османския период са оскъдни. Известно ни е, че селата Градежница и Галата са малки и в колибарски тип. Останала е топонимата Ходжовски път, който е от билото към село Градежница (с махалите: Глогово, Бабинци и Асен). Пътя идвал от местноста Даменица и слизал на сегашната улица Пещера, където е джамията на село Галата. Прекосявайки селото минавал по стария път до местноста Ярбашъ в село Български извор. На още 100 м. след разклона за Галата, прекосяващ главния път София-Варна се намирала и най-старата джамия в околноста. Предполага се, че по този Ходжев път жители от Градежница и Галата се отправяли за петкратни, петъчни и байрамски служби в най-старата джамия на района и за канене на имами и джарафи (сунетчии) от Български извор по време на курбани, суннети, имена, венчавки и погребения. От края на Османския период е известен и галатския пехливанин Халил Анчов (Hançoğlu), дядо на друг башпехливанина на Къркпънар в Одрин – Сюлейман Хайриболу, изселници в село Черкезмуселлим, окр. Хайрибол. Също така, от времето на Халил Анчов е Ибрахим Айтаоглу от Български извор, зурнаджия на Къркпънар в Одрин. И двамата са практикували своята дейност по време на султан Абдул Азиз І (1861 – 1876).

Джамията на Галата е построена през 1750 г. Минарето и е дървено и подпалено през време на Беглото (1878 г.). След 1880 г. селата Градежница и Галата се разрастват, придобивайки днешният си вид. В тях се заселват множество мюсюлмани (предимно помаци) от селата: Драгулин дол (зличено), Пещерна, Торос, Беленци, Румянцево, Луковит, Бежаново, Беглеж, Глава, Голец и пр. За тези преселения говорят фамилиите: Маджарови, Команови (от зличената турска махала Коман към Троян), Ъсенлиеви, Добревски, Слатински (от Бяла Слатина) в Галата; Дермански в Кирчево; Галатски в Градежница (Глогово) и пр. През 1880 г. в село Галата се заселва Усин, последния имам на с. Добревци. След него от Истанбул придошъл суфта Изет (1903-1942), който е с торбешко или албанско потекло. През 1905 г. в селото Маналовския род е наречен Ходжовски, заради Махмуд Абдурахманов Ходжов, който починал през 1918 г. Още приживе Махмуд ходжа (обучен от предишните двама и в руждието на гр. Севлиево), заедно с брат си и джамийски настоятел Али Абдурахманов Ходжов, избрали за негов наследник Шакир Мустафов Алчов (р. 1884 - поч. 1968 г.). Той е обучен в съществуващия мектеб до джамията (след 1928 г. преобразен в кметство), като негов преподавал е хаджи Ибиш, докато Али молла Мутишев е преподавал в мектеба на Български извор. И двамата починали мистериозно до 1927 г. и са погребани в двора на джамията. След хатима Шакир Мустафов Алчов не успял да завърши руждието на гр. Плевен. През 1931 г. в с. Галата вероучител е Алиосман Анков от с. Кирчево, на който рода е от Свищовско. Той обучавал учениците си в мектеб (джемат одая) в джамията. През 1951 г. се оженил и временно живял Али Алилов (Анкин) Ходжов, предпоследния имам на с. Румянцево, който в с. Румянцево след смърта си е наследен от своя зет Яшар, пришалец от Хасковско. През 1968 г. в с. Галата, имама Шакир Мустафов Алчов починал и е наследен от сина си Рамадан Шакиров Алчов (1968-2001 г.). От 2005 г. имам на с. Галата и на околните помашки села е Хюсеин Хюсеин Мехмед, пришълец от с. Резач, обл. Велико Търново.
В село Галата гробищните паркове са в регулация. Заличаването им като джамийски имот датира още от 1940 г., когато председателя Сюлейман Ибов Менов е принуден да изкара Нот. акт с №80/940, в който не са вписани около един декар в м. Дженини градини, но които са отбелязани в стария регулационен план от 1936 г. По това време за кмет на селото е избран Али Ибов Муков, баджанак на изворския имам Хюсеин Хюсеинов Чаушев (1918-1974 г.) и сват на Сулейман Ибов Менов. Чрез узаконения недвижим вакъф 5 дк. ливадата и 15 дк. гробищни паркове, които през тези години 2/3 са празна мера се изхранвал селския вол, който също се отглеждал в двора на джамията. Водейки се движим вакъфски инвентар, помещавал първия етаж на бившия мектеб т.е. кметство. Чрез превозване от него материали (греди, камъни) и чрез собствени средства, Али Ибов Муков съградил на главната улица два моста (сега под асфалтния път), първия етаж на училището и две чешми в Галата (не функционирва днес) и в Български извор. През 1944 г. Али Муков пада шехид, след като е зверски убит от партизаните, а трупът му е хвърлен в пещера в околностите на село Гложене. През 1972 г. следващия председател на джамийските настоятели Асан Мустафов Галатски и Муто Керимски чрез Нот. акт с №80/940 спечелили гражданско дело 68/1972 за обезщетение, тъй като от м. Горни гробища са отчуждени 2 360 дк. Чрез средствата реставрирали джамията на селото, като я разширяват за сметка на джемат одаята и изграджат балкона за жените, сменили тиклите с цигли и я измазали от вън и от вътре. През 9.06.1982 г. имама-секретар Рамадан Шакиров Мустафов чрез Нот. акт с №80/940 изпратил писмо до ОНС гр. Тетевен, в което той поискал в новия регулационен план от 1982 г. гробищните паркове, да се впишат като джамийски имот, независимо че за гробищен парк е отреден извън регулация друг парцел от 5 дк. в кв. 53, който е заграден, но е неизползван. Мерките по заличаването на надгробните паметници са възпрепятствани от местни жители: Селим Усинов Селимов (Бациля) и пр., които саботирали акцията. Писмото на Рамадан Шакиров Мустафов е уважено от общинската управа, но въпреки това статута на джамийския имот е заменен с озеленена площ. Чрез този регулационен план от 1982 г. бившия мектеб (кметство а по-късно фурна), както и гробовете на двамата вероучители попаднали на асфалтния път и са саборени и заличени. Рамадан Шакиров Мустафов и Адем Махмудов Гадинов продължили с реставрацията на джамията, като изградили подпорната ограда. Към края на мандата си Рамадан Шакиров Мустафов и Адем Махмудов Гадинов заявяват и вакъвската нива, която през 2010 се узакони.
През 2003 г. и през 2015 г. под ръководството на мюсюлманските настоятели Рамадан Сюлейманов Селимов, Махмуд Омеров Туркоземцев и Ибрахим Усинов Льоков и гробищните паркове са заградени с бодлива тел, в тях е построена чешма и навес. Под ръководството им през 2007 г. се изгради и джамийската къща в двора на джамията. Но тъй като джамийските имоти в селото си останали със статут озеленени площи и поради заплаха от ново завладяване, но този път на новопостроената вакъфска къща, през 2008 г. те са узаконени чрез деклариране и чрез събирани от селото пари са изплатени предходните им данъци. Предимно чрез движимото (две маси за къпане, едната инвентар на село Торос) и недвижимо имущество се постави алуминева дограма, изгради се чешма за абдест (ритуално измиване) и се обнови вътрешноста на джамията.

7 Şubat 2020 Cuma

Milliyet: Pomak, Paşmaklı'dan Emin Karahocov'a ait kimlik belgesi

 Bulgaristan nüfus cüzdanı:
1935 yılına kadar Balkan ülkelerinde Pomaklar bir ulus olarak kabul ediliyor ve milliyet hanelerinde Pomak olarak yazılıyorlardı.
Kimlik sahibi: Emin Memişev Karahocov
Doğum: 10.03.1884
Köy: Uhlovitsa
İlçe: Tozburun (bugünkü Bulgarca adı Mogilitsa'dır)
İl: Paşmaklı (bugün Smolyan)
İkamet yeri: Hasankovo
Milliyeti: Pomak
Dini: Muhammedilik yani İslam