ŞUMNU MEDRESETÜN-NÜVVAB MÜDERRİSİ YUSUF ZİYAEDDİN EZHERİ'NİN EVİ, ONDAN KALAN HALI VE HAKKINDA YAZILAN BİR KİTAP

Şeyh Efendi olarak bilinen Yusuf Ziyaeddin Ezheri'nin Şumnu'da iken ikamettiği ev (sarı ev). 1950 yılında Türkiyeye göç ederken bir Bulgara satmıştır. Ev sahibine içeri girip bakabilir miyiz diye sorduk. Buyurun, girin, dedi. Evi gezerken halı gözümüze çarptı. Sofya İslam Enstitüsü hocalarından Ahmed Hasan Bahadır (kendisi Yusuf Ziyaeddin Ezheri hakkında Ankara Üniversitesinde Yüksek Lisans  teziyazmıştır)
- Bu halı Şeyh Efendi'den mi kalma yoksa, diye sordu. Ev sahibi:
- Evet, dedi. Ahmed hoca:
-Bunu bize hediye eder misin. Ev sahibi:
- Hemen... Bana yardım edin toplayalım dedi ve hediye etti. Ben ev sahibine:
- Lütfen isminizi bağışlar mısınız, sizin hediyeniz olduğu kayıtlara geçsin dedim:
- Adım, Bogdan Dimcev Georgiev.
Biz de kendisine teşekkür ederek ayrıldık.
Basri Zilabid

KARİNÂBÂD CAMİİ, SAAT KULESİ VE HAMAMI

Ahmed Cevdet Paşa'ya sorulan fıkhi bir sorular üzerine şöyle cevap verirmiş:
"Karinabatlı Ömer Hilmi Efendi gibi devrimizin bir Ebu Hanifesi varken bana niye sual edersiniz?" İşte fotoğraflarda görülen Karinabad / Karnobat Ömer Hilmi Efendinin (d. 1842 - ö. 1889); Osman Keskioğlu'nun memleketidir. 

Ahmed Davudoğlu Hocaefendi'nin Köyü Kalaycı (İglika / Şumnu): Camisi, Harap İlkokulu ve Davudoğlu hocanın evi

Şumnulu Medresetün-Nüvvab Mezunu Mustafa Çakır Efendi ile Tanışma

1930 doğumlu Mustafa Çakır Efendi eski Medresetün-Nüvvab'ın son mezunlarından...
Şumnu'ya yaptığımız 14-15 Kasım 2015 seyahati esnasında kendisini öğrencisi Ahmed Hasan Bahadır Hoca vasıtasıyla tanıma şerefine nail olduk. Sohbet ettik, röportaj yaptık. Onun da hocası ve müdürü olan Ahmed Davudoğlu Hocaefendi'nin köyünde Cuma imamlığı yaptığını öğrenince köye bir ziyaret gerçekleştirdik. 85 yaşında bu hizmeti sırf hocasının hatırı için yaptığını söylemesi bizleri duygulandırdı.
"Eski toprak" insanlarımızdan olan Mustafa Çakır Efendi Nüvvabı bitirdikten sonra Öğretmen Enstitüsünü de bitirmiş ve 33 yıl öğretmenlik ve müdürlük yapmıştır. 1990 yılında Nüvvab tekrar açıldığında burada müdürlük yapmış; Tombul camiinde imamlık ve Şumnu müftülüğü de yapmıştır. Evi Şumnu Kılak Camii'ne yakın olması hasebiyle beş vakit bu camiinin cemaatindendir.

Mustafa Çakır Efendi ile sohbetimiz esnasında bizlere çok değerli bilgiler ve nasihatler verdi. Ben bunların bazılarını not edebildim:
"Gittiğin yerde ağzını kapatacaksın, gözünü açacaksın."
"Türk'ün önünde çingene imam olmaz. Çünkü temiz gezmez."
"Şumnu'da ben 18 camide namaz kıldım. Şimdi 3 cami var. 15 tanesini yıktılar. Hatta bir caminin minaresini traktör çekip yıkamadı tank getirip çektiler ve öyle yıktılar."
"Ne zamanki sizin çanlar duracak ancak o zaman bizim ezanlar susacak." (Sabah ezanının dışarıya verilmesini istemeyen Bulgar görevliye verilen cevap)
Arapça harflerin doğru çıkarılması lazım geldiği hakkkında konuşurken: - Çocuğum sen خ  ح هyi çıkaramıyorsan niye önümde imamlık yapıyorsun.
70 yaşında iken Mustafa Hoca talebelere bir önceki derste Dört büyük meleği anlatmıştır. Bir sonraki derste bir öğrenciyi ayağa kaldırır:
- Oğlum say bakalım dört büyük meleği? Ailede olsun, çevrede olsun adı sıkça zikredildiği için öğrencinin aklına ilk Azrail gelir ve:
- Azrail, diye saymaya başlar... Hoca:
- Dur be onu en sona bırak, der.

Ahmed Davudoğlu Hocaefendi'nin köyü Kalaycı'da cami odasında kahve içip bol bol sohbet ettik, ancak bu sohbet esnasında bazı insanları da çekiştirdik. Öğle namazı vakti yaklaşınca Mustafa Çakır Efendi "Çok konuştuk, tevbe-i istigfar etmeden camiye girmek yok" dedi ve Tevbe-i İstigfar Duasını okumaya başladı.
Bu sohbet esnasında cemaatin dile getirdiği konular şunlardı: 
- Vakıf mallarının gelirinin %70'inin Başmüftülüğe gitmesinden büyük rahatsızlık var. Bu konuda başka yerlerden de daha önce serzenişler duymuş idik. (Bilgi notu: daha önceki yıllarda vakıf gelirlerinin büyük payı ait olduğu köye veya kasabaya kalıyordu. Son yıllarda %70'i Merkez'e %25'i köye/kasabaya ve %5'i de Bölge müftülüğüne paylaştırılıyor.)
- Başmüftü'nün bir Türk olması gerektiği dile getirildi. (Sofya'daki Başmüftülük ile halk arasında müthiş bir iletişimsizlik olduğunu müşahede ettik. Ayrıca bizden yaşça büyük olan cemaate Başmüftü olmak için etnisitenin değil, ehliyetin önemli olduğunu uygun bir lisanla ifade ettik.)
- Köy cemaati "Herkes Davudoğlu Hoca'nın köyünü, evini görmeye geliyor ama biz utanıyoruz onları burada misafir ederken. Cami bahçesindeki ilkokul yıkık vaziyette, minare derme çatma birşey... Biz merhum Ahmed Davudoğlu Hoca'nın talebelerinden bu camiye güzel bir minare, ilkokulun tamirini ve hocanın evinin müzeye çevrilmesini talep ediyoruz."
Kısa seyahatimizde bize birçok güzellikler yaşatan Rabbimize hamdü sena ederiz. 
Basri Zilabid 

ŞUMNU MEDRESETÜN-NÜVVAB'I ZİYARETİMİZDEN

TARİH SİZİ UNUTMAZ: HOCAM HAZRET, NİYAZİ HÜSEYİN BAHTİYAR

Şumnu Nüvvab Okulu'nda görevli Mehmed Mümün Bey kardeşimizin
kitaplığımıza hediyesidir. Teşekkür ederiz. BTG

ŞUMNU'DA TÜRK KÜLTÜRÜ, HİLMİ EMBİYEV

Şumnu Nüvvab Okulu'nda görevli Mehmed Mümün Bey kardeşimizin kitaplığımıza hediyesidir. Teşekkür ederiz. 

Prevadi (Provadya) Tarihi ile İlgili Notlar, Aydın Ayhan

Prevadi (Provadya) Tarihi ile İlgili Notlar

Prevadi, Varna yakınlarında bir kasabadır. Varna Livası’na bağlı idi. Sonraları bir süre Silistre Livasına(Sancağına) bağlanmıştı.
Rumeli’deki önemli menzillerden birisi idi. Sultan 4.Murad döneminde sikke darb edilmiş, Osmanlı Devleti darb yerlerinden birisi idi.
“Kadı”lar İstanbul’dan seçilerek, sadece iki yıllığına bir yere tayin edilirdi. 1700 lü yılların ortalarına kadar, kadılar, bulundukları yerin adli sorumluğunun yanı sıra, asayişin korumasını sağlayan seferi durumlarda, çevre insanının askere gönderilmesi(eşmesi) ile de görevliydiler.
Kadılar, 1830 lara kadar da bulundukları yerin, tek hukuki mercii olmasının yanı sıra, belediye hizmetlerinin görülmesi, seferi durumlarda, “asker sürücüleri”ne yardımcı olurlardı.
Prevadi ile ilgili bir hüküm de 1569 tarihli Silistre Kanunnamesi içinde bulunuyordu.
1695 de Safa Giray Han zade Mehmed Giray Han’a Selatin-i Cengiziye’ye mensup olduğu için verilen salyane(yıllık) Prevadi cizyesinde tesviye edilirdi.
1704 de İnayet Giray Sultan’a da salyane olarak, Prevadi vergilerinden ita edilirdi.
Premadi Rüştiyesi’nin 1898-1899 ders yılında telebe sayısı:25

Prevadi Yöneticileri:
Kadı Ahmed 1683
Memur Halil 1690
Kadı Mustafa 1693
Naib Ali 1711
Kadı Şerif Ahmed 1713
Naib Mahmud 1714
Kadı Recebzade Mehmed 1727
Kadı Şeyh Mehmed 1728
Ayan……………….
Ayan Çolakzade İbrahim Ağa 1806
Ayan Ali Ağa 1822
Ayan Hacı Mehmed Efendi 1827
Müdür Hacı Hüseyin Efendi 1850
Müdür Hacı Mehmed Emin 1852
Müdür Hasan Bey 1853
Müdür Aliş Ağa 1855
Müdür Hüseyin Bey 1856
Müdür Halil Ağa 1857
Müdür Tahir Efendi 1857
Müdür Abdüllatif Efendi 1860
Müdür Ali Bey 1861
Müdür Halil Kâmil Bey 1861
Müdür Muhsin Bey 1861
Müdür Emin Efendi 1863
Müdür ………
Müdür Hacı Mehmed 1892
Kaymakam Mustafa Hilmi Bey 1898
Kaymakam Hacı Mehmed Tevfik Bey 1904

Prevadi’de camiler, vakıflar
Sultan Selim Han Evkafı , Çoban Mehmed Bey Cami , Hacı Hüseyin Ağa Cami , Haremeyn-i Şerifeyn Evkafı , İsmail Çavuş Cami

Prevadi Mahalleleri
Küçük Hacı Mahallesi, Köhne Hamam Mahallesi, İskender Mahallesi, Tekke Mahallesi, Kurtkasap Mahallesi, Orta Mahallesi, Cami Atik Mahallesi, Yenimahalle,

Prevadi Köyleri
Abdürrezak, Ahî, Akıncı, Akyar, Arnavud-ı Müslim, Aslıbeyli, Avran, Ayazma, Azablar(Arablar), Belden, Berece, Beyli, Bulanık(Cağkarlı), Bükükçü Dere, Canlar, Cesteci, Çağlayık, Çalıklar, Çalımahalle, Çamurna, Çerkes, Çerkone, Çıldır, Damlalı, Dedepınar, Deli Musa, Demirhanlı, Derati, Derbend-i Cedid, Derbend-i Ustad,, Derbend-i İmdât, Destecibeyzabiti, Devreköy, Devne, Dizdar, Dizdar Müslim, Emir Gazi, Hasköy, Hirene ,Esedli, Fete, Gancova, Gereyun, Gevgili, Göçeri, Haçik, Hasköy, Hisarcık, İlyas Fakih, İrmeli, İznice, Kebeci, Karaağaç, Karacaot, Karaburun, Kara Köse, Kara Yusuf, Karyağdı, Kayardı(Kaya Ardı), Kazalık, Kemikçiler, Kızılcalar, Kopuzcu, Kozluca, Köpekli, Köprüköy, Kubbeardı, Kuruluca Tatar, Kuştepe, Kutlu Bey, Kutu, Malkoç, Manastır Yeniköyü, Mangaliya, Mirne, Murad Sofî, Nesih Paşa, Nenova, Orta, Oruç Gazi, Sarıyazır, , Satılmış, Sultanlar, Sindel, Söğütlü, Suluca Ali, Şeyhli, Taş Hisar, Teşte, Yassı Tepe, Yatkal, Yenice-i Karaağaç, Yenimahalle(Yenice Köy), Yunuspınar,
Baldır, Çayak, Çerkovna, Cizdar, Dereköy, Destici, Eski Arnavutlar, Fethiköy, Kadıköy, Kara Köse, Kiten, Komarevo, Krivnya, Ravna, Şeremet, Slaveykovo, Vencan,

Plevne İle İlgili Notlar, Aydın Ayhan

Plevne İle İlgili Notlar
(“Rumeli’de ve Akdeniz Adalarında Türk Varlığı” isimli kitabımdan-Doğu Kütüphanesi yayını)

“Plevne” Rumeli Türk’ünün gurur kaynağı olmuştur hep. 93 Muharebesinde, buradaki Ordu’nun başında bulunan Gazi Osman Paşa’nın, kendilerinden kat kat üstün, Moskof sürüleri karşısında aylar süren savunması ve o savunmaya yakılan, artık bir marş gibi, bir hücum borusu gibi söylenen o:

Tuna Nehri akmam diyor,
Etrafımı yıkmam diyor
Şanı büyük Osman Paşa
Plevne’den çıkmam diyor..

Türküsü ile tanınmıştı. Rumeli Türklerinin bütün düğünlerinde, bayramlarında, efkârlı günlerinde, zulümler altında inlediği, o karanlık günlerde, yüreklere ferahlık veren, sevinç veren bir türkü olmuştu.
Plevne, Vidin Eyaleti’ne bağlı bir kaza idi. Ordu merkezlerinden birisi olduğu için, burada yerleşikliğe geçmiş Türkler (Evlâd-ı Fatihan) ordu için at(top çeken beygir) yetiştirirdi. Tahıl üretimi başlıca tarım şekli idi. Arpa, yulaf gibi hayvan yemliği ve buğday(un ve peksimet) başlıca ürünlerindendi. Ayrıca çevre dağlardaki ormanlardan odun kömürü elde edilirdi. Yaylak ve geniş otlaklarda ordu ihtiyacı için (mîrî) koyun yetiştirilir, bunların yapağıları, ihraç edilirdi. Plevne çevresinde bağcılık gelişmişti. Ordu için pekmez kaynatılırdı.
Plevne Pazarı cumartesi günleri kurulurdu. Yahudi esnaf dini inançları gereği ile cumartesi günleri dükkânlarını açmadıkları gibi, ticaret de yapmadıkları için, zarara uğradıklarından, Edirne Hahambaşılığı 1860 da, İstanbul’a Dahiliye Nezareti’ne baş vurarak, pazarı bir başka güne aldırmak istemişlerse de, diğer unsurlara da örnek teşkil eder gerekçesiyle kabul edilmemişti.
Plevne Rüştiyesi, halk tarafından 1871 de yaptırıldı

Plevne’de Cami, Mescid, Vakıflar
Gazi Mihal Bey zade Gazi Ali Bey Vakfı , Mehmed Ağa Cami , Sofu Mehmed Paşa Cami Vakfı , Koca Süleyman Bey Cami Vakfı , Kozyaka Evkafı , Cami-i Atik, Cami-i Cedit, Hanî Hatun Cami ve Zaviyesi Vakfı , Hatice Sultan Evkafı , Şehrî Hatun Cami, Aişe Sultan Evkafı , Abdürrahim Efendi Medresesi, Fatma Hanım Cami, Karaca Değirmen Evkafı , Taşköprü, Gazi Mihal Bey Türbesi, Hüseyin Ağa Cami

Plevne Yöneticileri:
Ayan Hacı Hafız oğlu Genç Mehmed Ağa 1790
Kadı Şakir Mahmud 1793
Ayan Abdülcelil 1803
Ayan Abdülhalil 1813
Naib Mahmud Selim 1826
Kaymakam Osman Bey 1832
Kaymakam Mustafa Paşa 1839
Kaymakam Sofyalızade Mustafa Ağa 1846
Müdür Genç Ağa 1868
Müdür Fazlı Ağa 1850
Müdür Ahmed Bey 1851
Müdür Süleyman Ağa 1851
Müdür Ahmed Efendi 1853
Müdür Mahmud Efendi 1854
Müdür Müftüzade Ali Rıza Efendi 1855
Müdür Celal Efendi 1858
Müdür Mehmed Şerif Ağa 1859
Müdür Tevfik Ağa 1859
Müdür İbrahim Edhem Efendi 1860
Müdür Latif Ağa 1861
Müdür Mahmud Bey 1862
Müdür İsmail Ağa 1862
Müdür Adem Ağa 1863
Müdür Mehmed Sıdkı Bey 1864
Kaymakam Necib Ağa 1873
Kaymakam İsmail Efendi 1877
Kaymakam Reşid Ağa 1877

Plevne Mahalleleri:
Arkarı Mahalle, Atik Gazi Mahallesi, Bekirağa Mahallesi, Gigen Mahalle, Karakadın Mahallesi, Sefer Katibi Mahallesi, Paşabahçesi Mahallesi, Piyalebaşı Mahallesi, Tekke Mahallesi, Derince Mahallesi, Beykos Mahallesi, Hatice Hanım Mahallesi, Hacı Burak Mahallesi, Yukarı Mahalle(Hıristiyan Mahallesi), Gazi Ali Bey Mahallesi, Sancaktar Mahallesi, Gigen Mahalle, Tekye Mahallesi, Yahudi Mahallesi

Plevne’ye bağlı Kasaba ve Köyler
Armutçuk, Aziziye, Balince, Bayguş, Baykal, Bekleş, Belişa, Berdilava, Berstovaç, Bukolve, Bukuluk, Bulut, Corno, Çavuşova, Çerikova(Çerko), Çeriunberk, Denbek-i Ulya, Derviş, Deşviçe, Devince, Deynik(Dinik), Edreş, Eskiköy, Evreşe, Gayronca, Gazi Ali Bey, Groviçe, Hacı Hasan, Hamizofça, Kahl, Kanada, Karaağaç, Karagoy, Kırlı, Korseviç, Lakoşin, Laskar(Laksor), Lekovit, Mağura, Mahalle, Maraş, Meydan(Medyun), Musalı, Metrebol-i Bâlâ, Mertebol-ı Zîr, Orşen, Ortaca, Ortaköy, Örenç, Pavradim, Pelişed, Perdilve, Pesrerova, Petrince(Petrin), Pezikoz, Radeveşve, Radomirce, Rahmanlar, Rako, Razumerce, Rikat, Rolyova, Rubçe, Sungurluk, Şamlı Hızır, Tatarcık, Tazin, Trisenik, Toçina, Todoriç, Uçendol, Vulçıtrın, Yeni köy

Rumeli’de ve Plevne Çevresinde Eşkiyalar
Rumeli halkı, yüzyıllar boyu eşkıyalardan çok çekti. Özellikle 1786 -1804 yılları arasında devlet güvenlik güçleri ile, eşkıyalar arasında harbe varan olaylar yaşandı. Bu eşkıyalar, bazen şehirleri bile fethe çıkıyor, her yerde devlete kafa tutuyordu.
Rumeli’de şekavet edenler genellikle eski askerlerdi. Rumeli’de silah taşımak sadece askerlik görevi olan Türk ve Müslüman ahaliye, askerlere mahsustu. Bunun dışında voynuk ve mortolozlar da silah taşıyabilirdi. Halk silahlanamazdı. Halk arasında, silah kullanmasını sadece askerlik yapan Türkler ve Müslümanlar bilirler, bunlar zaman zaman talimlere çağırılır, seferlere iştirak ederlerdi.
Eşkıyalar da, bu silah kullanmasını çok iyi bilen, bu yüzden de kendilerine çok güvenen, güçlerinin farkında olup, soygun, yol kesme, ırza geçme, cinayet gibi kanunsuzluklara sapan, asi emekli veya eski askerler arasından çıkardı.
Bu eşkıyalar devleti çok uğraştırır, çoğu defa affa uğrar, devlet adına göreve alınır, bu kere de göreve alınan(çoğu kez rütbe verilen) eski asiler, diğer eşkıyaları ortadan kaldırmağa çalışırlardı. 1798 – 1810 yılları arasında Plevne ve çevresinde bulunan eşkıyaların önde gelenlerinin bazılarının isimleri şunlardır: Pasbanoğlu, Gavur İmam, Macar Ali, Abdülcam, Filibeli Kara Mustafa, Aslanoğlu, Celiloğlu İsmail, Koşanlı Halil, Manav İbrahim, Kara Feyzi, Cenkoğlu, Hacı Manav, Genç Ağa, Selvili Hasan, Çuhadaroğlu, Hocamat, Mano Küçük Ali, Kalkandelenli Sülo, Hasan Bayraktar, Rüştem ve 1876da da Meloş Ali
Bunların bir kısmı bu tarihler arasında bir süre Plevne’yi ele geçirmiş, devlet güçlerini uzuz süre uğraştırmıştı. Ele geçen eşkiyaların kafaları kesilir ve İstanbul’a gönderilirdi.

1925 YILLARINDA BULGAR HÜKÜMETİNİN TOPLATTIĞI KİTAP: ECDAD TARİHİ, OSMAN NURİ PEREMECİ

1925 YILLARINDA BULGAR HÜKÜMETİNİN TOPLATTIĞI KİTAP: ECDAD TARİHİ, OSMAN NURİ PEREMECİ

Ecdad Tarihi
Muharriri:
Muallim
Osman Nuri
---
Rüşdiye Mekteplerinin üçüncü senelerine mahsus olarak müfredatlı
programa tevfikan yazılmıştır.
---
Birinci tab'ı
***
Tabi' ve naşiri
Şumnu'da Terakki Kütüphanesi - Sabri Sadık
Şumnu Terakki Matbaası
1924-1340  

Paşmaklı-Ahîçelebi ile İlgili Notlar (Smolyan)

Paşmaklı-Ahîçelebi ile İlgili Notlar
 (Smolyan)

Aydın Ayhan

(“Rumeli’de ve Akdeniz Adalarında Türk Varlığı” isimli kitabımdan-Doğu Kütüphanesi yayını)
Paşmaklı, arazisi “Haremeyn-i Şerifeyn Vakıfları’na ait Filibe Kaymakamlığı’na bağlı bir köy idi. “Ahiçelebi Kazası Paşmaklı Köyü” kaydına göre, “Ahi Çelebi Kazası” bölgenin adı, merkezi Paşmaklı Köyü idi.
Rumeli Ordusu’nun askeri merkezlerinden birisiydi. Buradaki bütün ahalinin varlığı, askeri hizmete bağlıydı. Askerlere dayalı hızlı bir ticaret gelişmişti.
 1887 de Edirne Vilâyeti, Gümülçine Livasına bağlı bir kasaba idi.  Balkan Savaşları sonuna kadar. Osmanlı toprakları içinde kaldı. Balkan Savaşı sonunda, yapılan anlaşmayla Bulgaristan’a ilhak edildi..
 Paşmaklı’da aba ve şayak dokunur, bu kumaşlardan asker için “şayka” tabir edilen bir tür gocuk, talim abası, elifî aba, şayak entari ve yağmurluk dikilirdi. Abacılık, şayakçılık ve  dokumacılık seçkin bir geçim kaynağı idi.
 Evlerdeki güvercinliklerden elde edilen güherçile, barutçu esnafı tarafından, barut yapılır, bu barut, ordu ihtiyacı için verilir ama,  kaçak olarak da satılarak ve avcılıkta kullanılırdı.
 Halkın ana geçim kaynağı tarım (buğday, arpa) ve tütüncülüktü. Çok kaliteli olan Paşmaklı tütünü, genelde tütün kaçakçıları tarafından gizlice alınır, Osmanlı’nın son yıllarında mali esaretinin eseri Reji idaresinden kaçırılır ve tütün kaçakçıları vasıtasıyla el altından satılırdı. Gün geçmezdi ki, reji kolcuları ile tütün kaçakçıları arasında bir çatışma haberi duyulmasın.
 Paşmaklı ve köylerinde, asker ihtiyacı için çok kaliteli “peksimet” pişirilirdi. Hattâ “Âhiçelebi peksimeti” Girit’te görev yapan yeniçerilere kadar gönderilirdi.
 Büyük Palaz Köyü tabur merkezi ittihaz edilince buraya büyük askeri malzeme ve levazım depoları inşa edilmişti.
 Âhiçelebi’deki demirci esnafı sadece ordu ihtiyacı için, toplar ve top arabaları, nakliyat arabaları için gerekli demir aksamı imal ederlerdi.
Burada, büyük miktarda öküz ve camış beslenir, bunlar baharda, araba ve top çekmeleri için, orduya teslim edilirdi.
 Çevredeki mera ve yaylalarda, devlete ait(mirî) büyük koyun ve keçi sürüleri bulunur, bunlarda her yıl büyük miktarda canlı hayvan teslim edildiği gibi, kavurma imal edilerek, tulumlara basılır, askeriyeye teslim edilirdi. Büyük miktarda hayvan kesimine bağlı olarak, “debbağ”lık gelişmişti.
 Paşmaklı’da 1600lü yılların  başlarından itibaren Rumeli’nin her tarafında nam salmış bir “medrese” bulunuyordu. Bu medreseden çok ciddi eğitim yapılıyor, mezun olanlar, Osmanlı coğrafyasının her tarafında, ilmî vukûfiyetleri ile tanınıyorlardı
1839 da Paşmaklı’ya, Arabistan’da vukû bulan bir isyan sonunda sürgün olarak getirilern “Evlâd-ı Arap” muhacirler iskân edilmişti.
 Paşmaklı Rüştiyesi 1874 de açılmıştı. Binasının yapımında halkın ve askeriyenin büyük katkıları olmuştu.

Ahîçelebi-Paşmaklı Yöneticileri:
Kadı Mehmed bin Mahmud               1651
Kadı Abdullah                                    1652
Kadı Mehmed                                     1662
Naib Ahmed                                        1670
Kadı Mehmed                                     1671
Kadı Süleyman bin Ali                       1673
Kadı Mehmed bin Ali                         1680
Naib Süleyman                                    1686
Naib Feyzullah                                    1690
Naib Muharrem                                   1692
Naib Abdurrahman bin Musa              1694
Naib Hasan                                          1696
Naib Osman                                         1704
Naib Abdullah                                     1706
Naib Mehmed                                      1706
Naib Hüseyin                                       1716
Naib Lütfullah                                     1717
Naib Ömer                                           1718
Naib Mehmed                                      1720
Naib İsmail                                          1723
Naib Ali                                               1724
Naib Mesut zade İsmail                       1725
Kadı Mehmed                                      1731
Naib Hüseyin Necib                            1797
Ayan Hacı (?) Ağa                              1810
Naib Keçeci zade Abdülhalim Molla 1816
Naib Mustafa                                      1828
Voyvoda Salih Ağa                             1836
Müdür Agob Ağa                                1844
Müdür Mahmud Ağa                          1845
Müdür Ağuş Ağa                                1846
Müdür Hasan Bey                               1848
Müdür Muğlavîzade Âgâh Efendi      1849
Müdür Yusuf Efendi                           1849
Müdür Mustafa Hulûsi Bey                1850
Müdür Saidî Efendi                             1853
Müdür Nazif Bey                                1854
Müdür Lâtif Bey                                 1854
Müdür Hüseyin Efendi                       1855
Müdür Esad Efendi                             1856
Müdür Sermed Efendi                         1856
Müdür Abdi Efendi                             1859
Müdür Esad Efendi                             1860
Müdür Rıfad Efendi                            1861
Müdür Hacı Emin Efendi                     1862
Müdür İbrahim Ethem Bey                  1878
Müdür Ali Nesib Bey                           1888
Müdür Mehmed Emin Muhlis Bey       1889 (1896 ye kadar)
Kaymakam İzzet Bey                            1897
Kaymakam Mehmed Emin Bey            1901
Kaymakam Mehmed Şükrü Bey           1902
Kaymakam Behçet Bey                         1903
Kaymakam İshak Tevfik Efendi            1903
Kaymakam Mehmed Rüştü Efendi       1904
Kaymakam Ahmed Galib Bey               1904
Kaymakam Seyid Ali Bey                      1905
Kaymakam Ahmed Hasan Bey              1905
Kaymakam Abdullah Sıdık Bey             1906
Kaymakam Ahmed Naim bin Mustafa Bey1909
Kaymakam Mehmed Şükrü Bey             1909
Kaymakam Ali Seydî Bey                       1910
Kaymakam Safvet Bey                            1911

Paşmaklı’da Mahalle ve Yer isimleri:
Hacı Köse Mahallesi, Çami-i Atik Mahallesi, Çavdar Mahalle, Nişanca Mahallesi, Çarşı Mahalle, Çavdar Mahalle, Koca Mescit Mahallesi, Sekiz Sınır Mevki, Eşek Kulağı Mevki, Kara Bulak Mevki, İmaret Yaylası
Kara Mandıra Karakolu, Kozlata Karakolu, Rojen Gümrüğü
Gazi Evranos Bey Evkafı(mera ve ormanlar), İsmihan Sultan Evkafı(Boyoşova Köyünde),  Derviş Cami (Ketenlik Köyünde),
 
Ahiçelebi-Paşmaklı’ya bağlı Köyler:
Ahatlar, Ahatlar-ı Kebir,  Akedre, Aktepeli, Alamidere,  Alamut, Alkana, Ambardere, Arda Başı, Aşağı Dere, Aşağı Raykova, Aşubeli, Aygırdere, Balaban, Balıklıdere, Başöyük, Bellicedere, Boyoşova, Bukova, Büyük Dere, Canferdere, Cedid, Çakır,  Çakmak, Çamlıca, Çanak, Çangırdere, Çelikli, Çoban, Çokman, Çukurköy, Darıdere, Derde, Dere-i Kebir, Dere-i Sağir, Dericiler, Devletdere, Dolaştır, Dospot, Dörmete, Dusyad, Düşükdere,  Erdebaş, Erikli, Eskiciler,  Fındıcak,  Fokaliç, Gökçepınar, Gündüzler, Hasandere, Hasanköy, Hufuş, İlyasca, İsmilan, Karabulak, Karaburun, Karamuş, Karlıova, Karluk, Karşılı-i Kebir, Karşılı-i Sağir, Kasap, Kayrak, Kermene, Kestanelik, Kestencik,  Keteklik, Kırşol, Koçin, Korlukova, Kozluca, Kurtdere, Kuzulce, Küçük Arda, Küçükdere, Lapos, Liçova, Loçir, Maden, Mustafacık, Murtaza Ova, Büyük Palaska(nahiye), Rayko, Seyidli-i Kebir, Seyidli-i Sağir, Sogicek, Şeytanköy, Taşkın, Tekfur, Tekir, Timurcek, Toklu, Topuklu, Tozburun(nahiye), Uzundere, Valkan, Yakova, Yukarıdere, Yunusdere,

MELNİK (Türkçesi Menlik) İLE İLGİLİ NOTLAR

Menlik ile İlgili Notlar

Aydın Ayhan

 Menlik; Bulgaristan, Yunanistan ve Sırbistan’da bulunan Eyaletlerin sınırları yakınlarında bulunan bir kasaba olduğu için farklı zamanlarda yapılan idari değişikliklerle idarî bakımdan Selânik Vilâyeti, Siroz, Manastır ve Köstendil Sancakları’na bağlanmıştı.
 Etrafı Bağlık olduğundan, halkı üzümcülük, sirkecilik ve şarapçılık yapardı. Tarım ve hayvancılık köylülerin geçim kaynağı idi.
 1699 da Rumeli’de baş gösteren büyük veba salgınında Menlik ve köylerinde çok büyük nüfus kayıpları oldu.
 1835 de çok uzun süredir aranan kalpazanlar, Menlik’te yakalandıysa da kaçarak kurtuldular. Ama bütün kalpazanlık aletleri ele geçti. (Kalpazanlar daha sonra yeniden yakalandılar ve cezalandırıldılar.)
 1878 de Menlik telgraf hattı ile bütün merkezlere bağlandı. Bunun üzerine Menlik’te bir postahane tesis edildi.
 6 Eylül 1922de Balıkesir’i kurtaran Millî Akıncı Müfrezesi Kumandanı İbrahim Ethem(Akıncı)Bey(1889-1950) Menlik’li idi.

Menlik yöneticileri:
Kadı Mustafa                                            1711
Ayan Talib Ağa                                        1779
Voyvoda  Abdülkuddüs Ağa                    1787
(Şehir Kethüdası Hacı Salih Ağa)            1787
Ayan Osman Ağa                                     1801
Ayan İbrahim Ağa                                    1804
Ayan Mustafa Ağa                                   1828
Ayan Mustafa Ağa                                   1838
Ayan Hacı Emin Ağa                               1839
Müdür Salih Ağa                                      1849
Müdür Mehmed Ağa                                1849
Müdür Hüseyin Ağa                                 1850
Müdür Şefik Ağa                                      1851
Müdür Salih Efendi                                  1851
Müdür İzzet Ağa                                       1852
Müdür Hacı Mustafa Ağa                         1852
Müdür Salih Ağa                                      1852
Müdür Ali Rıza Bey                                 1856
Müdür Osman Bey                                   1858
Müdür Mehmed Berkî Efendi                  1861
Müdür Mehmed Sami Bey                       1862
Müdür Ahmed Nazif Bey                         1863
Müdür Tahir Bey                                      1864
Müdür Ömer Ağa                                     1865
Müdür Kalkandelenli Abdülkadir Ağa     1866
Menlik, 1868 de kaymakamlığa tahvil edildi.
Kaymakam Abdullah Rafet Efendi          1868
Kaymakam Ali Nazım Bey                      1879
Kaymakam Vehbi Efendi                         1880
Kaymakam Hüseyin Beyzade Tahir Bey 1892
Kaymakam Osman Nuri  Efendi              1894
Kaymakam Mustafa Hüsnü Efendi          1895
Kaymakam İrfan Bey                               1899
Kaymakam Mustafa Bey                          1900
Kaymakam Süleyman Kânî Bey              1901
Kaymakam Rauf Bey                               1903

Menlik Mahalleleri:
Hristos Mahallesi, Karasna Mahallesi, Meckol Mahallesi, Kilise Mahallesi, Metrepolit Mahallesi, Armen Mahallesi, Todor Mahallesi, Zayiç Mahallesi, Nikola Mahallesi, Ermiş Mahallesi, Rum Mahallesi

Menlik'te Bazı Cami ve Vakıflar:
Cami-i Atik Vakfı , Sultan Selim Vakfı , Sultan Bayezid Cami , Mihrimah Sultan Evkafı, Sırçalar Mescidi, Sofu Koca Mehmed Paşa Vakfı(Bir çiftlik),

Menlik’te Bazı Yer İsimleri:
Kabator Çiftliği, Lektor Diryecine Çiftliği, Şad Yaylası, Fersta Derbendi

Menlik Nahiye ve Köyleri:
Bodluca, Fersine, Graneşte, Kırsine(Karişne), Kratoz, Malkoç,
Akviran, Ayetniz, Balışka, Belice, Besterice, Blove(Belev) Boğviçe, Boluşuk(Bolişka), Brakova, Çermova, Çukurova, Deremanço, Dere-i Müslim, Freste, Goleşova, Grançar, Gradinişçe, Haresva, Hırsova, Hisar Bukam, Hoşice-i Bâlâ, İslâm, İstervaç, İsyatçe-i Bâlâ, İvraniye, Karişte, Karmanca, Karsız, Kaşire(Karsene), Kavaçova, Kurudere, Kütonice,  Kyatova,  Laderve(Ladorva), Laskrova, Laşence, Lefke, Libofka, Löpova, Marikostina, Markova, Minya, Moraşko, Ostoniçe, Ostova, Paylar, Perin, Perzince, Peterve, Pojdevo, Politah, Polska, Polyo Kasrı, Saparuda, Selhince, Sersova, Setrevaç, Sezdaç, Sökel, Sosice-i Bâlâ, Snurdaç, Spanca-i Bâlâ, Stanlova, Stegoz, Stravac, Suşehri-yi Bâlâ, Svetivraç, Tatve, Tezavüç, Tranya, Tudorova,  Ulah, Uştuva, Vakıf Çalım, Valah, Vranya, Zebrecam

LOFÇA İLE İLGİLİ NOTLAR

Lofça ile İlgili Notlar

Aydın Ayhan

Çok uzun yıllar önce, 1963 de lise son sınıfta okurken, kazandığım bir kompozisyon yarışmasında ödül olarak “Serhat Türkülerinden Duyuşlar” isimli bir kitap vermişlerdi. Kitabın içindeki bir makale:

“Lofça’nın ardında kaya
 Kayadan bakarlar aya..”
Diye, başlıyordu.
Hemen ayni gün, o zamanlar tek dinlediğimiz yayın olan İstanbul Radyosu “Yurttan Sesler Korosu” bu türküyü çalınca çok etkilenmiş, duygulanmış, artık çoktan kaybettiğimiz o, anavatan topraklarını hayal etmeğe çalışmıştım. “Lofça” benim için bir masal şehriydi ve bütün Balkanlar sanki o türküde toplanmış, seslenmişti yüreğime.
Balkanların en önemli Türk merkezlerinden biriydi. 1600 lü yılların sonlarına kadar Niğbolu Sancağına bağlı iken, daha sonraki yıllarda yapılan idari değişikliklerle Vidin Eyaletine,  Tırnova Sancağı’na bağlı bir kaza olarak görülmektedir. Zaman içinde gittikçe gelişen Lofça, “livâ” olmuştu.
Lofça’da demircilik önde gelen zanaatlardandır. Çubuklar halinde çekilen demir, ve “Lofça çivisi” bütün Rumeli pazarlarında aranan ürünlerdendir.
Debbağlık(deri işçiliği), çok ileri idi. Kıl dokuma ip, çadır dokuma, çuval, torba ve harar ordu ihtiyacı için alınıyordu. Bu yüzden bu ürünlerin dışarı satılması yasaklanmıştı.
Lofça çevresinde ormanlardan kereste ve kömür elde edilirdi. Bu keresteler ve kömürler ordu ihtiyacı için alınır ve İstanbul’a gönderilirdi. Hemen hemen bütün evlerde ve köylerde güvercin beslenir, bunlardan elde edilen güherçile önemli bir gelir kaynağı idi.
Tarihçi ve Mecelle'nin yazarı Ahmet Cevdet Paşa, tarihî Kırkpınar güreşlerinin en ünlü, yenilmez başpehlivanı Kel Aliço ve 93 Harbi anılarını anlatan eseriyle meşhur Zağra Müftüsü Hüseyin Raci Efendi de  "Lofça"'lıdır.
Lofça Rüştiyesi 1856 da açılmıştı.
1811 Şubatının başında Lofça Ruslar tarafından işgal edildi. Teslim olmayarak kaleyi sonuna kadar savunan üç bin kadar Türk şehid edildi.
 Ruslar, dağ köylerine giremediler. Bunun üzerine birleşen Pomaklar, Lofça ve Servi’ye tecavüz eden düşmana dar boğazlarda pusu kurarak ve cephede taarruz ederek, onları bozdu. Ruslar, bütün ağırlıklarını bırakarak hezimet halinde kaçtılar.
Lofça ile ilgili 1516 tarihli “Kanun-ı Bâc-ı Bâzâr-ı Nefs-i Lofça” , Niğbolu Kanunnameleri içinde de zikredilmektedir.

Lofça Yöneticileri:
Voyvoda ve Yeniçeri Serdarı Ahmed Paşa 1760
Ayan Abdullah Ağa                                     1779
Ayan  Serdengeçti Ali Ağa                          1780
Ayan Mustafa Ağa                                       1781
Ayan Alemdâr Ağa                                      1786
Ayan Zaim oğlu Ali Ağa                             1795
Ayan Süleyman Ağa                                    1801(Eşkiyalar tarafından öldürüldü.)
Ayan Zührab Ağa                                        1801
Ayan İsmail Ağa                                          1802
Ayan Ahmed Ağa                                        1803
Ayan Hacı Eyüb Ağa                                   1810
Ayan Ahmed Ağa                                        1812
Ayan Rüştem Ağa                                        1812
Çeribaşı Hasan Ağa                                      1817
Naib Reşid Efendi                                         1826
Ayan Ahmed Ağa                                         1827
Ayan Hacı Süleyman Efendi                        1829
Ayan Genç Mehmed Ağa                             1835
Müdür Süleyman Mesrûr Bey                       1845
Müdür Genç Osman Ağa                              1848
Müdür Hacı Mehmed Cemal Efendi             1849
Müdür Süleyman Mesrûr Bey                       1851
Müdür Mustafa Efendi                                  1852
Müdür Ali Zeki Bey                                      1854
Müdür Osman Efendi                                    1855
Müdür Muhammed Efendi                            1859
Müdür Hurşid Efendi                                     1861
Lofça 1863 de “kaymakamlık” oldu.
Kaymakam Halil Efendi                                1863
Kaymakam Melik Bey                                   1863
Kaymakam Mehmed Raif Bey                       1864
Kaymakam Ahmed Bey                                 1878
       
Lofça Mahalleleri:
Abdurrahman Mahallesi, Cami-i Atik Mahallesi, Çarşı Mahallesi, Çavuş Mehmed Mahallesi, Diksan Mahallesi,  Harmana Mahallesi, Hünkâr Mahallesi,  Kâtip Veli Mahallesi, Selim Mahallesi, Vusta Mahallesi, Bulgar Mahallesi, Yahudiyan Mahallesi

Lofça’da Camiler, Vakıflar ve bazı yer isimleri:
Cafer Çavuş Cami , Hacı Mehmed Cami , Fatih Sultan Mehmed Cami , Ada Cami , Orta Cami, Çarşı Mescidi, Hatice Sultan Evkafı
Ömer Çiftliği,Aksara Nehri, Aslama Nehri

Lofça Kasabalar ve Köyleri:
Etrapoli, Servi, Niğbolu
Ablaniçe, Ağlan, Aladanlı, Alaaddin, Altıntaş, Araplı, Arbal, Asude, Baçanova, Badime, Baradem, Batalca, Bejanma, Beraşka, Bermaç, Bersince-i Kebir, Bersence-i Sağir, Besliç, Bodos, Borima, Borime Düz, Bulgarine, Burame Sırt, Burgaç, Büyük Bâlâ, Celezvan, Celzene-i Sağir, Celzene-i Kebir, Çeronberk, Cilzon, Çorlu, Çut, Dermanlar, Diksan, Dilbun, Dilmaniçe, Dilyon, Diran, Dobradin(Dobran), Dotak, Doyranlar, Eskerun, Esvinat, Fakrine, Galata, Galiç, Gaytanye, Gostine, Gradişince, Heloda, Helvan(Heyvan), Hısımlar,            İgor-ı Sağir, İsmucan, İzladine, İzvor, Kalince, Kalıgerva, Kalnik, Karaağaç, Karahasan, Karatepe, Karayaş(Kıraş), Karlıkova, Katoniç, Kılanik, Kızıl Kıyı, Kızıl Yaka, Kireçli, Kobsu, Kornova, Kranik,  Kuman, Kumlu, Kurşune, Lesince, Lican, Lince, Lisiç, Lomca, Mekre(Mikre), Mendova, Mesniçe, Metrova, Mirad, Nevesil, Nevocati, Nuryan, Oban, Ömeroba, Palakofça, Pavalkane-i Kiraç, Pavlikan-ı Müslim, Pesrenova, Pisenç, Potoyniçe, Preştova, Radoban, Radyon, Saviçe, Sebkoyca, Serveri, Setova, Slatne, Slavniçe, Slofça, Somuncu-i Zımmî, Somuncu-i Müslim, Soyutçe, Şahinkaya, Şahlı, Şumleş, Tatarlı, Tenon, Tetvan, Tevbe, Tırpan, Torman, Toros(Turus), Turyan, Türk Fındığı, Türk Pınar, Uğarcık, Uğurçin, Ushacan, Usturiç, Vidarar,  Viranca, Yahoyca, Yelsinç, Yeni Köy, Yuğlaf, Yukarı Lukovit, Yürükler, Zağarcı, Zilkova