Bulgaristan'da Azınlık Hak ve Özgürlükleri Sorunu, İbrahim Yalımov

Kitabın bizce en önemli sayfası. BTG

2014 YILINDA “MÜSLÜMANLAR” DERGİSİNDE YAYINLANAN BAZI MAKALELER

Cemal Hatip, Ben Müslümanım Beni O İşe Karıştırmayın, Müslümanlar dergisi, sayı 5 (233), Mayıs 2014, s. 4.

Ramadan Yakup, Ölümünün 40. Yıldönümünde Topal Hocayı Rahmetle Anıyoruz, Müslümanlar dergisi, sayı 6 (234), Haziran 2014, s. 10.

“Kızım sen bu yoldan sakın ayrılma” (Selime Hasanova ile Söyleşi), Müslümanlar dergisi, sayı 7 (235), Temmuz 2014, s. 14-15.

İbrahim Yalımov, Mehmet Fikri’nin Toplumsal ve Felsefi Düşünü – 1, Müslümanlar dergisi, sayı 7 (235), Temmuz 2014, s. 11.

İbrahim Yalımov, Mehmet Fikri’nin Toplumsal ve Felsefi Düşünü – 2, Müslümanlar dergisi, sayı 8 (236), Ağustos 2014, s. 15.

İsmail Cambazov, Çok Sevaplı Bir Sadaka, Müslümanlar dergisi, sayı 7 (235), Temmuz 2014, s. 1.

Gövrenliler Armağan Köyüne Nasıl Geldi, Müslümanlar dergisi, sayı 8 (236), Ağustos 2014, s. 17.

Sabri Con, Karagözlü Hüseyin Pehlivan, Müslümanlar dergisi, sayı 8 (236), Ağustos 2014, s. 16.

Ahmed H. Bahadır, Göl Olan Yerde Su Bitmez (Hafız Ali Ahmetçik’i Anıyoruz), Müslümanlar dergisi, sayı 9 (236), Eylül 2014, s. 14.

Cemal Hatip, Hakkımı Helal Etmiyorum, Müslümanlar dergisi, sayı 9 (236), Eylül 2014, s. 6.

Doğu Kocabalkan Eteklerinde İslamı Yaşıyor ve Yaşatıyorlar, (Aytos Bölge Müftüsü Selahattin A. Muharrem ile Söyleşi), Müslümanlar dergisi, sayı 11 (238), Kasım 2014, s. 2-4. 

Мурад Бошнак, Скритата елифка, сп. Мюсюлмани, бр. 1 (229), Януари 2014, с. 14

Исмаил Джамбазов, Моите преживелици по време на Рамазана, сп. Мюсюлмани, бр. 5 (233), Май 2014, с. 10

Исмаил Джамбазов, Прозорливостта на Омер Ефенди, сп. Мюсюлмани, бр. 6 (234), Юни 2014, с. 10

Джемал Хатип, Когато големите чанове ни будеха на сахур, сп. Мюсюлмани, бр. 6 (234), Юни 2014, с. 15.

Исмаил Чаушев, Животът между двете досиета, сп. Мюсюлмани, бр. 8 (236), Август 2014, с. 8.

Ислямът е жив и те живеят в исляма (Разговор с р-я мюфтия на Айтос – Селятин А. Мухаррем), сп. Мюсюлмани, бр. 11 (238), Ноември 2014, с. 2.

Джемал Хатип, Днешните мюсюлмани през погледа на Ибрахим ага, сп. Мюсюлмани, бр. 11 (238), Ноември 2014, с. 6.

Хатидже Тибер, Моят първи хиджаб, сп. Мюсюлмани, бр. 12 (239), Декември 2014, с. 12-13.

Исмие Исмаилова, Мюсюлманите в Самоков, сп. Мюсюлмани, бр. 12 (239), Декември 2014, с. 16.

Иван Първанов, Ходжа спасява църква, сп. Мюсюлмани, бр. 12 (239), Декември 2014, с. 17.

 

Hapishaneden Sesler (Şiirler), Nuri Turgut Adalı

23 yıl Bulgar zindanlarında kalan Bulgaristan Türklerinin Mücahidi merhum Nuri Turgut Adalı 1922 yılında Kırcaalinin Adaköyünde doğdu, 2004 yılında vefat etti. Kitapçık 70 sayfadan oluşuyor. İçinde yazarın kendi yazdığı özgeçmişi, önsöz ve şiirleri mevcut. İşte onlardan bir örnek:

MENFADA MUTLU

Öldürenler gafil, ölenler haklı
Düşünen kafalar zindanda saklı
Ne feryad duyan var, ne de dinleyen
Birkaç değil artık, binler inleyen
Yardımcı olmazsa bizlere Hüda
Kalır mı feryattan bir aksi sada?
Aleve benzeyen bir hevesimle
Kaderim yok olmak kendi sesimle...

Mutlak Bulgar bir gün eğecek boyun
Sanmasın bizleri uysal koyun...
Rumeli'de sabah olacak elbet
Kahraman kesilir bu mazlum millet
özgürlük uğruna herşey yapacak
Marks'a değil ancak Hakka tapacak
Karanlığı bir gün yurttan kovacak
Türklüğün güneşi mutlak doğacak...
Bu inançla ruhum menfada mutlu
Türk evladı yaşar her an umutlu...

Skomle / Vidin 1986

Not: Menfa: sürgün yeri demektir.

Faşizm, Totaliter Devlet - Jelü Jelev (Bulgaristan Cumhurbaşkanı)

Bulgaristan'ın ilk demokratik seçimle işbaşına gelmiş cumhurbaşkanı.

Türkçeye çevirenler: Salih Baklacı ve Süleyman Hafızoğlu, Yayın yeri: İstanbul, Yıl: 1994, 350 sayfa

Tımraş (Bulgarca), Angel Vılçev

Tımraş kitabının birinci baskısı. Yıl 1973.

Tımraş kitabının ikinci baskısı. Yıl 2014.

İkinci baskısı çıkmadan önce Tımraş kitabını çok aradık ama malesef bulamamıştık. Şimdi ikinci baskısı çıkınca aldık. İkinci baskının metninde ve görsellerinde herhangi bir değişiklik yok. Yazar Tımraş köyüne komşu bir köyden ve subay.
Bulgar isyanı ve Osmanlı-Rus Harbini Tımraşlılar zaviyesinden inceleyen kitap geniş kitlelere yönelik popüler komünist bir üslüpla yazılmıştır.
Rupçoz nahiyesinin merkez köyü olan Tımraş ve bu nahiyenin sorumlusu Ahmed Ağa pomaktır, kitabın yazarına göre Bulgar Muhammedisidir. "Peruştitsa isyanı çıktığında Türk olan Filibe mutasarrıfı Tımraşlı Ahmed Ağa'dan gönüllü asker toplayıp isyanı bastırması istenmiştir. O da kardeşleri vasıtasıyla bunu yapmıştır. Filibe'den emir geldiği için o bunu yapmıştır yoksa kendi inisyatifiyle Bulgar ırkdaşlarını kılıçtan geçirecek kadar zalim değildir. Nitekim bir çok başka durumlarda Bulgarlara yardımcı olmuştur..."
Kitap genelde bu minvalde gitmektedir. Yani, bir nahiye sorumlusunun hristiyan tebaya karşı adilce yönetimi Bulgar ırkdaşlığına dayandırılmak istenmektedir.
Ümidimiz odur ki, Türkçemizde de özellikle bu köyle ilgili ilmi araştırmalar varsa hatıratlar yayınlansın. BTG Editörü

ESKİ ZAĞRA HAMZA BEY CAMİİ

HAMZA BEY CAMİİ

Bulgaristan’ın Eski Zağra şehrinde XV. yüzyılda yapılmış cami.

Bugün Stara Zagora olarak adlandırılan ve eskiden Bulgaristan’daki Türk şehirlerinin en büyüklerinden olan Eski Zağra, XIV. yüzyılın ortalarından 1877-1878’e kadar Rumeli’deki önemli bir merkez olma durumunu korumuştu. Evliya Çelebi’nin 1062 Zilhiccesinde (Kasım 1652) burayı ziyaretinde mevcut on yedi cami ve mescidden bugün ayakta kalabilen tek ibadet yeri şehrin merkezinde bulunan Hamza Bey Camii’dir. Eskicami de denilen bu eser, Evliya Çelebi tarafından kalabalık cemaate sahip büyük bir ibadet yeri olarak tarif edilmiştir. Tam okunamayan cümle kapısı üstündeki üç satırlık Arapça kitâbesine göre, Yıldırım Bayezid’in oğlu Emîr Süleyman Çelebi döneminde Emîr Hamza Bey tarafından 811 (1408-1409) yılında yaptırılmıştır. Burada adı geçen Hamza Bey’in tarihî kimliği tam olarak aydınlanmamıştır. M. Kiel bu hususta bir fikir beyan etmemiş, Ekrem Hakkı Ayverdi ise bunun Fîruz Bey’in oğlu Antalya muhafızı Hamza Bey ile aynı kişi olabileceğini ileri sürmüştür. M. Süreyya Bey, bu zatın 833’te (1429-30) Eski Zağra’dan ayrılarak Sofya’ya gittiğini ve burada vefat ettiğini bildirir (Sicill-i Osmânî, II, 251). Hamza Bey Camii, üstündeki bir kitâbeden öğrenildiğine göre 1204’te (1789-90) bir tamir görmüştür.

Eski Zağra 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda korkunç bir facia ile karşılaşmış ve buradaki müslüman halk bir katliama uğramıştır. Bu felâkette hemen hemen bütün Türk eserleri tahrip edilmiş ve müslüman halktan sağ kalanlar göçe zorlanmıştır. Minaresi yıkılmış ve tahrip edilmiş olan Hamza Bey Camii, müslüman ahalinin yeniden şehre döndüğü sırada Osmanlı hükümetinin baskısı ile halka teslim edilince tamir edilerek ibadete açılmıştır. Daha sonra tekrar ibadete kapanan cami yıllarca kapalı olarak ayakta kalabilmiştir. 1966 Ağustosunda Bulgaristan’da yapılan bir inceleme gezisinde bu tarihî eserin bakımsız fakat ayakta olduğu görülmüştü. Ekrem Hakkı Ayverdi 1969 ve 1982 yıllarındaki ziyaretlerinde camiyi ancak dışından görebilmiş, ölçüsünü dahi tam alamadığı yapıyı çok kötü durumda bulmuştu.

Hamza Bey Camii, üç bölümlü son cemaat yerini takip eden kareye yakın (19,32 × 20,50 m.) bir harime sahiptir. Bu mekânın üstünü örten 17,50 m. kadar çapında yüksek kasnaklı kubbesiyle mâbed, Osmanlı dönemi camileri arasında kubbe büyüklüğü bakımından özel bir yere sahiptir. Binanın dış yüzü pek intizamlı olmayan taş ve tuğladan diziler halinde örülmüştür. Kubbe kasnağında taş ve tuğla tekniğinin esas duvarlara göre daha düzenli oluşu ve buradaki oval pencereler kasnakla kubbenin çok geç dönemde yenilendiğine işaret sayılabilir. Hatta kubbenin tam yuvarlak olmayışı da belki bu yüzdendir. Son cemaat yeri tuğla pâyelere binen kemerlerle ayrılmış olup yanlarda da ortasında bir pâye bulunan çifte kemer vardır. Buradaki üç bölümden iki yanda olanlar birer büyük, ortadaki ise daha küçük bir kubbe ile örtülmüştür. Son cemaat yeri kubbelerinin üçü de sekizgen kasnaklıdır. Geç bir dönemde buradaki kemerlerin içleri doldurularak örülmüş, sadece bazı pencere açıklıkları bırakılmıştır.

Rumeli’deki minarelerin çoğu gibi ince ve uzun gövdeli olan minaresi esas beden duvarı ile son cemaat yeri köşesi üstünde yükselir. Merdiveni buradaki duvar kalınlığı içinde bulunduğuna göre M. Kiel’in sandığı gibi sonradan ilâve edilmiş olamaz. Büyük kubbenin kareden kasnağa geçişi geniş çaplı tromplarla sağlanmıştır. Harim, her cephesindeki ikişer alt ve birer üst (kıble cephesinde iki) pencereden aydınlanmış, ayrıca kubbe kasnağına bir dizi oval biçimli pencere açılmıştır. Türk yapı sanatının klasik dönemine yabancı olan bu pencerelerin XVIII. yüzyıl sonlarındaki tamirde bu şekle sokulduğu düşünülebilir. Esasen mihrap ve kemerlerin araları ile kubbe pencereleri etrafındaki kalem işi nakışlar çok açık şekilde barok üslûbuna işaret eder. Ahşap mahfil ile mermer minberi de üslûpsuz basit eklemelerdir. Böylece Hamza Bey Camii’nin, geç bir dönemde belki bir yangın arkasından büyük ölçüde değişiklik ve tamir görmüş olduğunu söylemek mümkündür.

Bulgaristan’da 1980’li yıllarda hüküm süren Türklüğün ve Müslümanlığın kökünü kazıma politikası esnasında büyük bir zarar görmeyen bu mâbed, yumuşama politikasının ön planda tutulduğu günümüzde (1977) tamir edilerek ibadete açılmayı beklemektedir.
Semavi Eyice, TDV DİA

Not: Makalenin son satırında sanılım sehven 1977 yılı yazılmış, kast edilen 1997 olsa gerektir. Ayrıca "ibadete açılmayı beklemektedir" ifadesi güzel bir temennidir, ancak gelişmeler böyle olmamıştır. Cami, "Dinler Müzesine" dönüştürülmüştür. Fotoğraflarda da görüldüğü üzere. BTG

Beyhan Mustafa: Hamza Bey Camii minaresi 1985 yılındaki korkunç zorla Bulgarlaştırma döneminde eski Bulgar Komünist Partisi Kültür Bakanı Georgi Yordanov'un katılımıyla Bulgar Ordusu askerleri tarafından yıkılmıştır. Yordanov, 1988 yılında Ilıca/Кюстендил/'yı da ziyaret eder ve Fatih Mehmet Paşa Camii minaresinin yıkılması için de dua eder.

SOFYA'DAKİ SOFU MEHMED PAŞA CAMİSİ (KARA CAMİ)'NİN KİLİSEYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ, AŞKIN KOYUNCU

Aşağıdaki linkten pdf dosyasını indirebilirsiniz:
 https://www.academia.edu/1966155/Sofyadaki_Sofu_Mehmed_Pa%C5%9Fa_Camisi_Kara_Cami_nin_Kiliseye_D%C3%B6n%C3%BC%C5%9Ft%C3%BCr%C3%BClmesi

OSMANLI İLİM, DÜŞÜNCE VE SANAT DÜNYASINDA BALKANLAR

MAKALELER ARASINDA BULGARİSTAN

Makale Adı: Bulgaristandaki Türkçe Yayınlar

Yazar Adı: Ergin, Muharrem

Yayın Adı : Türk Kültürü Cilt.3 , Sayı.28 Sayfa.279 - 280 ss.

Yayın Tarihi : 1965

Makale Adı: Bulgaristan'da Türkler ve Türk Eserleri

Yazar Adı: Deliorman, M. Necmettin

Yayın Adı : Türk Dünyası Sayı.3 Sayfa.14 - 17 ss.

Yayın Tarihi : 1966

Makale Adı: Yakın Yıllarda Bulgaristan Türk Gençleri ve Çeşitli Yönleriyle Mustafa Şerif Alyanak

Yazar Adı: Aytuna, Vidinli Hasip

Yayın Adı : Türk Dünyası Sayı.4 Sayfa.27 - 35 ss.

Yayın Tarihi : 1967

Makale Adı: Bulgaristan Türklerinin Göçü Hakkında

Yazar Adı: Cebeci, Ahmet

Yayın Adı : Kalkınan Köylü Cilt.3 , Sayı.45 Sayfa.13-14 - 29 ss.

Yayın Tarihi : 1968

Makale Adı: Bulgaristan'da Son Gelişmeler ve Türklere Karşı Uygulanan Politika

Yazar Adı: Cebeci, Ahmet

Sorumlular: --

Yayın Adı : Türk Kültürü Cilt.8 , Sayı.89 Sayfa.46 - 49 ss.

Yayın Tarihi : 1970

Makale Adı: Bulgaristan'da İslâm Dinine Yapılan Baskı

Yazar Adı: Cebeci, Ahmet

Sorumlular: --

Yayın Adı : Türk Kültürü Cilt.8 , Sayı.87 Sayfa.41 - 43 ss.

Yayın Tarihi : 1970

Makale Adı: Bulgaristan'da Öldürülen Türk Şairi Recep Küpçü

Yazar Adı: Cebeci, Ahmet

Sorumlular: --

Yayın Adı : Türk Kültürü Cilt.15 , Sayı.176 Sayfa.21 - 32 ss.

Yayın Tarihi : 1977

Makale Adı: Bulgaristan'da Eski Osmanlı Mimarisinin Bir Yapıtı Kalugerevo Nova Zagora'daki Kıdemli Baba Sultan Bektaşi Tekkesi

Yazar Adı: Kiel, M.

Sorumlular: --

Yayın Adı : Belleten Cilt.35 , Sayı.137 Sayfa.45 - 60 ss.

Yayın Tarihi : 1971

Makale Adı: Bulgaristan'da Yok Olmak Üzere Olan Bir Osmanlı Eseri: Eski Zağra'da Hamza Bey Camii.

Yazar Adı: Bilecik, Gülberk

Sorumlular: --

Yayın Adı : Akademik Araştırmalar Dergisi Cilt.7 , Sayı.27 Sayfa.71 - 79 ss.

Yayın Tarihi : 2005

Makale Adı: Bulgaristan'da Türk Muallimler Birliğinin Kuruluşunun 100. Yıldönümü ve Çalışmaları.

Yazar Adı: Memişoğlu, Hüseyin

Sorumlular: --

Yayın Adı : Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi Sayı.162 Sayfa.89 - 116.7 ss.

Yayın Tarihi : 2006

Makale Adı: Bulgaristan Türkleri''nin Anavatana Göç Hareketi (1950-1951).

Yazar Adı: Çolak, Filiz

Sorumlular: --

Yayın Adı : Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi Sayı.145 Sayfa.113 - 132.6 ss.

Yayın Tarihi : 2003

Makale Adı: Ali Fethi (Okyar) Bey'in Bulgaristan Sefirliği Dönemindeki Faaliyetleri (Ekim 1913-Aralık 1917).

Yazar Adı: Sancaktar, Fatih Mehmet

Sorumlular: --

Yayın Adı : Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cilt.27 , Sayı.81 Sayfa.577 - 602 ss.

Yayın Tarihi : 2011

Makale Adı: Bulgaristan'daki Osmanlı Yazılı Kültürünü İnceleyen Bulgar Tarihyazımı.

Yazar Adı: Civan, Ahmet Celil

Yayın Adı : Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi Cilt.8 , Sayı.15 Sayfa.263 - 280 ss.

Makale Adı: Bulgaristan'da Osmanlı Mimari Hatıralarında Bir Gezinti.

Yazar Adı: Eyice, Semavi

Sorumlular: --

Yayın Adı : Kültür Sayı.14/Özel sayı: Rumeli Sayfa.44 - 53 ss.

Makale Adı: Bulgaristan'da Osmanlı Maddi Kültür Mirasının Tasfiyesi (1878-1908).

Yazar Adı: Koyuncu, Aşkın

Sorumlular: --

Yayın Adı : OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi) Sayı.20 Sayfa.196 - 243 ss.

Makale Adı: Bulgaristan''da Bir Alperen ve Tekkesi: Demir Baba.

Yazar Adı: Bahtiyar, Niyazi Hüseyin

Sorumlular: --

Yayın Adı : Tarih ve Toplum Cilt.38 , Sayı.226 Sayfa.214 - 216 ss.

Yayın Tarihi : 2002

Makale Adı: Bulgaristan''da Kent Yönetim Bölümü Merkezi Rusçuk.

Yazar Adı: Bahtiyar, Niyazi Hüseyin

Sorumlular: --

Yayın Adı : Tarih ve Toplum Cilt.34 , Sayı.200 Sayfa.93 - 95 ss.

Yayın Tarihi : 2000

Makale Adı: Bulgaristan Çiftçi İttihadı Kongresi ve Müslüman Türk Azınlık; Bulgaristan Müslüman Çiftçi Kongresi (1922).

Yazar Adı: Karakışla, Yavuz Selim

Sorumlular: --

Yayın Adı : Tarih ve Toplum Cilt.36 , Sayı.216 Sayfa.357 - 361 ss.

Yayın Tarihi : 2001

Makale Adı: Bulgaristan'da Osmanlı Kütüphaneleri

Yazar Adı: Turan, Ömer

Yayın Adı : Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi Sayı.10 Sayfa.283 - 292 ss.

Yayın Tarihi : 2000

Makale Adı: Belgelere Göre 1812-1813 Yıllarında Osmanlı Yönetiminde Bulgaristan.

Yazar Adı: Mattei, Jean Louis

Sorumlular: --

Yayın Adı : Mülkiye Cilt.24 , Sayı.220 Sayfa.197 - 210 ss.

Yayın Adı Geçmişi: Mülkiyeliler Birliği Dergisi

Yayın Tarihi : 2000

Makale Adı: Bulgaristan''da Prenslik Döneminde Türklerin Sosyal ve Siyasal Kurumlaşma Çalışmaları.

Yazar Adı: Turan, Ömer

Yayın Adı : Belleten Cilt.64 , Sayı.239 Sayfa.89 - 100 ss.

Yayın Tarihi : 2000

Makale Adı: Bulgaristan''a Okka ile Satılan Osmanlı Evrakının Devlet Arşivimize Geri Getirilmesi.

Yazar Adı: Binark, İsmet

Yayın Adı : Yeni Türkiye Cilt.6 , Sayı.31 Sayfa.536 - 548 ss.

Yayın Tarihi : 2000