“Bulgaristan’da Türk Çocuk Edebiyatı” adlı doktora çalışmamızda Bulgaristan
Türkleri tarafından
 |
Tezin tamamına www.atifakgun.com
adresinden ulaşabilirsiniz. |
meydana getirilen çocuk edebiyatı ele alınmıştır. Dolayısıyla
çalışmamızın bir boyutunu “Bulgaristan Türkleri” diğer boyutunu da “Çocuk
Edebiyatı” oluşturmaktadır.
Çalışmamızda I. Bölüm, tezimizin “Çocuk Edebiyatı” yönü ile ilgili konularını
içeren alt başlıklarından oluşmaktadır. Bu bölümde öncelikle “Çocuk Edebiyatı”
kavramı üzerinde durulmuştur. Çocuk Edebiyatı teorileri hakkında belli başlı çalışmalar
göz önünde bulundurularak yapılan değerlendirmelerden sonra dünyanın önemli
bölgelerinde Çocuk Edebiyatının gelişimi değerlendirilmiş; ardından “Bulgaristan’da
gelişen Türk Çocuk Edebiyatı” tarihsel bir yaklaşımla ele alınarak; bu edebiyatın
gelişim çizgilerindeki belirli özellikler hakkında tespitlere yer verilmiştir. Bulgaristan
Türkleri Çocuk Edebiyatı tarihi, 1909-1944, 1944-1989 ve 1989-2012 yılları arası
olmak üzere üç tarihi döneme ayrılmış; bu dönemlerde Çocuk Edebiyatı ürünlerinde
görülen değişimler mukayeseli olarak değerlendirilmiştir.
Çalışmamızın II. Bölüm’ünde Bulgaristan’da Türk Çocuk Edebiyatı alanında
edebi yaratmalarını tespit ettiğimiz bütün edebi kişilikler tanıtılmaya çalışılmış, daha
pek tanınmayan birçok edebi kişiliğin yanısıra, kendileri hakkında sınırlı bilgi bulunan
675
şair ve yazarlar ve eserleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Bu bölümde yer alan
edebi kişilikler, çocuk edebiyatı eserlerinde görülen dil ve üslup özellikleri ile dönem
şartları dikkate alınarak üç başlık altında toplanmıştır. Bu alt dönemlerden birincisinde,
1908-1944 yılları arasında Bulgaristan Türk Çocuk Edebiyatı’nın kurucu kuşağında yer
alan 9 edebi kişiliğin çocuk edebiyatı faaliyetleri tanıtılmıştır. İkinci olarak, edebi
kişilik bakımından en zengin dönem olan 1944-1989 yılları arasında tespit edilen 53
şahsiyetin çocuk edebiyatı
 |
Yrd. Doç. Dr. Atıf Akgün
Düzce Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi |
içerisindeki konumu belirlenmeye çalışılmıştır. II. Bölümün
üçüncü alt başlığında ise 1989’dan günümüze çocuk edebiyat faaliyeti tespit edilen 29
edebi kişiliğin incelemesine yer verilmiştir.
“Bulgaristan Türkleri Çocuk Edebiyatı’nda Türler” başlığını taşıyan III.
Bölüm’de çalışma konumuzda karşılaştığımız türler; çağdaş çocuk edebiyatı türleri ve
halk edebiyatı türleri halinde ayrılarak iki başlık altında incelenmiştir. Çalışma sahamız
olan Bulgaristan Türkleri Çocuk Edebiyatında, “Çocuk Edebiyatı” yaklaşımıyla üretilen
“Halk Edebiyatı” türünde eserlerin azlığı nedeniyle, “Çağdaş Çocuk Edebiyatı” türleri
üzerinde daha ayrıntılı durulmuş; “Halk Edebiyatı” türleri hakkında ise daha genel
bilgi verilmiştir. Bulgaristan’da Çağdaş Türk Çocuk Edebiyatı türleri arasında en
yaygın olanı özellikle şiir ve hikayedir. Çalışmamızda, araştırmalarımız neticesinde
elde edilen çocuk şiiri ve çocuk hikayesi kitaplarından oluşturulan örneklem ile, çocuk
şiirlerinin tematik incelemesi yapılmış; çocuk hikayeleri ise hikayenin yapısını
oluşturan zaman, mekan, olay, şahıs kadrosu, bakış açısı ve iletiler bağlamında
incelenmiştir.
Çocuk edebiyatı ürünlerinde yer alan görsel unsurlar, diğer edebi ürünlere göre
okuyucu üzerinde daha etkili olabilmektedir. Çocuk edebiyatı ürünlerindeki görsel
unsurların bu özelliği, onları incelemeyi gerekli kılmaktadır. Çalışmamızın IV.
Bölüm’ünde, araştırmamız süresince elde ettiğimiz Bulgaristan Türkleri çocuk
edebiyatı eserlerindeki belirgin görsel unsurlar, ana hatlarıyla fiziksel ve resim
özellikleri bakımından ele alınmış; bu konularda inceleme ve değerlendirmelere yer
verilmiştir. Fiziksel özellikler başlığı altında çocuk kitaplarındaki kağıt ve cilt yapısı,
şekil ve boy özellikler incelenirken, resim özellikleri başlığı altında kapak tasarımları
ve metin içi resimler incelenerek değerlendirmelerde bulunulmuştur.
