29 Aralık 2018 Cumartesi

PLEVNE TARİHİ, Machiel Kiel

Kuzey Bulgaristan’da tarihî bir şehir.

Bulgarca adı Pleven olup büyük ve modern bir sanayi şehridir. Balkan dağlarından çıkarak Tuna nehrine doğru akan Vid’in bir kolu olan Tuçenitsa akarsuyunun çevresinde gelişen Pleven ovasının aşağı tarafında deniz seviyesinden yaklaşık 105 m. yüksekte kurulmuştur. Sofya’dan Rusçuk (Ruse) üzerinden Bükreş’e ve Karadeniz liman şehri olan Varna’ya giden büyük kara ve demir yolu Plevne’den geçer.

Osmanlı döneminde (1393-1878) Plevne pek çok cami, tekke ve medresesiyle öne çıkan bir şehir özelliğine sahipti ve XIX. yüzyılda kırk altı köyü bulunan, Niğbolu sancağına bağlı bir kaza merkeziydi. 1864’te Tanzimat’ın yeni düzenlemeleriyle birlikte Tuna vilâyetinde bulunan Rusçuk sancağına bağlanmıştı. Plevne, 1877’de Çar II. Aleksandr’ın bizzat kumanda ettiği kalabalık Rus-Rumen ordusuna karşı Gazi Osman Paşa’nın uzun süreli müdafaası ile tanınmıştır.

Plevne, bugünkü yerinin hemen yukarısında bulunan ve Kayalık adıyla da bilinen eski bir Roma şehrinin (Storgosia) dolaylı biçimde devamı niteliği taşır. Storgosia 600 yılı civarında Slav ve Avar işgalleri neticesinde ortadan kalktı. Bulgar-Bizans döneminde küçük bir kale ve bunun dışında bir yerleşme yeri durumundaydı. X. yüzyıldan XIV. yüzyıla kadarki dönemde rastlanan birkaç düzine para ve XIII. yüzyıldan kalma bir yahudi mezar taşı bölgeyle ilgili zayıf bilgiler verir. Ortaçağ’a ait olan kale, yazılı kaynaklarda sadece 1266 yılında Macar Kralı Büyük Stephan’ın askerlerinin Plevne Kalesi’ni (Castrum Pleun) alması esnasında zikredilir. Plevne Kalesi, Plevne-i Bâlâ köyünde yer almakta olup ilk defa 884’te (1479) Niğbolu sancağının bugüne ulaşan en eski tahrir defterinde kaydedilmiştir. 922 (1516) tarihli Mufassal Tahrir Defteri’nde burası “kâfirler zamanından kalma bir kale” olarak geçer. Ortaçağ Plevnesi’nin 790 (1388) yılında Çandarlı Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusunun saldırısında tahribata uğramış olması muhtemeldir, ancak bununla ilgili herhangi bir kaynak yoktur. 1393’te Osmanlı idaresine geçmiş olmalıdır. 848 (1444) sonbaharındaki Varna Haçlı saldırısı esnasında yıkılmış olma ihtimali mevcuttur. Bu saldırılarda Kuzey Bulgaristan’da yer alan pek çok kasaba ateşe verilmişti. Plevne’nin fethiyle ilgili olarak Evliya Çelebi’nin işaret ettiği hususlar ve Mihaloğlu ailesiyle ilgili verdiği bilgiler, daha çok mitolojik mahiyet arzeder.

Bugünkü Plevne şehri XV. yüzyılda Osmanlılar tarafından kurulmuştur. Mihaloğlu Ali Bey’in 866’da (1462) Plevne’de veya Plevne yakınlarında ikamet etmesiyle başlayan süreç Plevne’nin bir yerleşim yeri haline dönüşmesini sağlamıştır. 1480’li yıllarda Plevne-i Bâlâ (1479’da dokuz müslüman, on hıristiyan hânesi) ve Plevne-i Zîr (1485’te üç hıristiyan hânesi), Plevne’nin geniş arazilerinde yerleşim olmayan yirmi mezraa ile birlikte II. Bayezid tarafından Gazi Ali Bey’e mülk olarak verilmiştir. Ali Bey, birkaç yüz hıristiyan Bulgar ve müslüman Türk sivil nüfusu buradaki yirmi mezraaya yerleştirdi ve Plevne-i Zîr’i bunların merkezi yaptı. Bu yeni kasaba bir cami, büyük bir medrese, bir zâviye, imaret, han ve Gazi Ali Bey Hamamı etrafında gelişti. Burada oturanlara vergi muafiyeti ve bazı imtiyazlar tanındı. Receb 901’de (Mart 1496) yirmi köyün hepsi ve yeni kasaba vakfa dönüştürüldü. Vakfiyesine göre buradaki imarette, nereden geldiğine ve hangi dinden olduğuna bakılmaksızın ziyaretçilere hizmet verecekti. Ali Bey, Plevne’ye yahudi göçmenleri davet etti. 913’te (1507-1508 / bazı kaynaklarda 906/1500’de) vefat ederek camisinin arkasındaki türbeye defnedildi. Prizrenli şair Sûzî Çelebi, onun hayatını ve faaliyetlerini manzum olarak kaleme almıştır. Mihaloğulları’nın imar faaliyeti sonucu Plevne kasabası gelişti, 922’de (1516) burada 200 hâne müslüman, doksan dokuz hâne hıristiyan, altmış dokuz hâne yahudi ve on bir hâne Çingene (yaklaşık 1800-2000 kişi) vardı.

Plevne, Osmanlı idare teşkilâtında Rumeli eyaletinin Niğbolu sancağına bağlandı. Mihaloğulları, pek çok cami, okul, vakıf, çeşme ve yol yaparak şehri geliştirme politikasını sürdürdüler. 981’de (1573-74) Mihaloğlu Ali’nin torunu Süleyman Bey, Kuzey Bulgaristan’ın en önemli yapılarından ve klasik Osmanlı tarzının en iyi örneklerinden biri olan Kurşunlu Cami’yi yaptırdı.

932’de (1526) Mohaç Savaşı sonrası Budin’e giren Osmanlılar buradaki yahudileri Plevne’ye yerleşmeye teşvik ettiler. 957 (1550) tarihli Tahrir Defteri Plevne’deki yahudi nüfusunu kırk bir hâne (200 kişi) olarak verir. Aynı kaynak Almanya’dan altmış iki ve diğer Latin topraklarından (yahûdiyân-i Frenk) seksen dört hâne yahudinin Plevne’ye yerleştiğini gösterir. 987 (1579) tarihli defterde bu planlı politikaların sonuçları görülür. Diğer sivil yerleşimlerle birlikte XV. yüzyılda yirmi iki hâneden ibaret Plevne adını taşıyan iki köy (aşağı ve yukarı) böylece XVI. yüzyıl sonlarına doğru birleşmiş ve 558’i müslüman, 209’u yahudi, 180’i Bulgar hıristiyan olmak üzere toplam 947 hâne (yaklaşık 5000 kişi) nüfusuyla Kuzey Bulgaristan’ın en büyük şehirlerinden biri olan Plevne’yi ortaya çıkarmıştır. XVI. yüzyılda Plevne’nin etrafındaki hıristiyan vakıf köyleri ve özellikle iki manastır (kasaba yakınındaki St. George ve dışındaki Sadovets), Kuzey Bulgaristan’ın Ortodoks kiliseleri için İncil ve kilise kitapları çoğaltma ve yazımıyla öne çıktı. Plevne yahudileri de edebî eserler meydana getirdiler. Bunlardan biri, 1523-1536 yılları arasında İspanya’dan kaçarak yöreye gelen ve Plevne Sinagogu’nda haham olarak çalışan Joseph ben Ephraim Caro’dur.

XVII ve XVIII. yüzyıllarda Plevne savaşlar dolayısıyla geriledi. Özellikle 1596’da Eflak voyvodası Mihal (Cesur) yirmi vakıf köyündeki binlerce hıristiyan ahaliyi zorla Eflak’a yerleştirdi ve tahribatta bulundu. İşgalden sonra eski kalenin harabeleri ortadan kaldırıldı ve taşları bedesten yanında yeni ve büyük bir hanın inşasında kullanıldı. 1659’da buraya gelen Katolik Papazı Philipp Stanislavov, iki kilisesi bulunan 500 Ortodoks Bulgar ve yedi camisi olan 5000 Türk nüfustan söz eder. 1662 yılında Evliya Çelebi, Plevne’yi ziyaret ettiğinde şehir daha önce uğradığı Eflak saldırısının izlerini taşımaktaydı. Evliya Çelebi, buranın Mihaloğulları tarafından idare edildiğini belirterek 2000 kadar evin bulunduğunu, Gazi Ali Bey İmareti’nin hizmet vermeyi sürdürdüğünü, ayrıca şehirde bir medrese, yedi sıbyan mektebi, altı tekke ve altı hanın mevcut olduğunu yazar (Seyahatnâme, VI, 164-165).

1689’da Plevne şehri, Selim Giray kumandasındaki Tatar ordusunun Macar seferine giderken bölgeden geçişi esnasında hasar gördü. 1719’da şehrin aşağı kısmındaki evler ve dükkânlar büyük bir sel neticesinde ortadan kalktı. 1751 tarihli Avârız Defteri’ne göre şehir 1580 yılındaki durumuna göre küçülmüştü. Nüfusun dörtte üçü müslümandı ve mahallelerin isimleri hâlâ değiştirilmemişti (BA, KK, nr. 2813). 1800’den sonra Plevne yeniden hızla büyüdü. Hıristiyan Bulgar hâne sayısı arttı ve müslüman hâne sayısını geçti. II. Mahmud’un reformları esnasında Mihaloğlu ailesi atalarından kalan çeşitli vakıfların mütevelliliklerini sürdürdü. II. Mahmud’un 1823 tarihli bir fermanı onların mütevelliliklerini tasdik ediyordu. 1817-1818’de Mihaloğlu ailesinin vakıf binaları onarıldı ya da tekrar inşa edildi. Plevne Müftülüğü’nde muhafaza edilen yarım düzine Osmanlı kitâbesi bu çalışmaya tanıklık etmektedir.

1286 (1869-70) tarihli Tuna Vilâyeti Salnâmesi’nde Plevne’de on sekiz cami, iki kilise, bir havra, 925 dükkân, bir hamam ve otuz han bulunduğu belirtilmektedir. 1285 (1868-69) salnâmesinde ayrıca üç medrese ve beş tekke yer almaktadır. Avusturyalı coğrafyacı Felix Kanitz, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Plevne’de 1474 müslüman, 474 hıristiyan ve yetmiş beş yahudi evinin bulunduğunu söylemektedir.

1877 yılı Temmuz ve Aralık ayları arasında cereyan eden meşhur kuşatma esnasında şehir tahribata uğradı (bk. PLEVNE MUHAREBELERİ). Antlaşmanın ardından bütün müslüman nüfus göç etti ve üçte ikisi barıştan sonra evlerine geri dönemedi. I. Dünya Savaş’ından önceki yıllarda şehir modern yapılanmaya göre tekrar inşa edildi. Aynı süreçte bütün Osmanlı yapıları yerle bir oldu. Gazi Ali Bey Medresesi, imareti ve camisi yerine Rus askerlerinin 1877 yılındaki mücadelesine ithafen büyük bir anıt dikildi. Söz konusu anıt halen ayaktadır ve Osvobojdenieto na Pleven 1877 Müzesi olarak bilinmektedir. Süleyman Bey Camii 1931’e kadar ayakta kalmıştır. Ancak bugün yerinde askerî kulüp binası vardır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Plevne, Kuzey Bulgaristan’ın en büyük endüstri merkezlerinden (petrol rafinerisi ve tekstil, çimento, tütün endüstrileri) biri haline geldi. Şehir aynı zamanda tahıl, pamuk ve şarap ticaretinin merkezi durumundadır. Nüfusu XXI. yüzyılın başlarında 150.000’e yaklaşmıştı. Bugün Plevne’de ağaç ve kerpiçten yapılmış sade bir camisi bulunan az sayıda müslüman yaşamaktadır. Günümüzde Plevne Müftülüğü, Sofya’daki Bulgaristan Başmüftülüğü’ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

BİBLİYOGRAFYA:

BA, TD, nr. 382, s. 685-686; Tahrir Defteri, Sofia Nacionalna Biblioteka, Kiril i Metodii, Or. N. K., nr. 12/9, vr. 10b; Evliya Çelebi, Seyahatnâme, VI, 164-165; F. Kanitz, Donau-Bulgarien und der Balkan, Leipzig 1882, II, 76 vd.; Mouzaffar Pascha - Talaat Bey, Défence de Plevna d’après les documents officiels et privés réunis sous la direction de muchir Gazi Osman Pascha, Paris 1889, tür.yer.; K. Jireček, Das Fürstenthum Bulgarien, Wien 1891, s. 189, 286, 545; N. V. Michoff, La population de la Turquie et de Bulgarie au XVIIIe et au XIXe siècle, Sofia 1929, III, 28, 66, 108, 164, 192, 219, 229, 255, 298, 424; J. Trifunov, Istoria na Grada Pleven do Osvoboditelnata Voina, Sofia 1933, tür.yer.; έ. Čankov, Geografski Rečnik na Balgarija, Sofia 1939, s. 340-342; Levent, Gazavatnâmeler, tür.yer.; R. Furneaux, The Siege of Plevna, London 1958, tür.yer.; M. Stajnova, Osmanskite Biblioteki v Balgarskite zemi XV-XIX vek, Sofia 1982, s. 150-154; M. Kiel, Bulgaristan’da Osmanlı Dönemi, Kentsel Gelişmesi ve Mimari Anıtlar, Ankara 2000, s. 40-45; a.mlf., “Plewna”, EI² (İng.), VIII, 317-320; G. B. Mc. Clellan, “Capture of Kars and Fall of Plevna”, The North American Review, CXXVI, New York 1878, s. 132-155; A. Olesnički, “Suzi Çelebi iz Prizren, Turski Pesnik-ıstorik 15.-16. veka”, Glasnik Skapskog Naučnog Društva, VII, Skopje 1934, s. 69-82; Şerafeddin Turan, “Plevne”, İA, IX, 569-572; “Pleven”, Kratka Balgarska Enciklopedja, Sofia 1967, IV, 151-152; “Plevenski Okrig”, a.e., IV, 152-153.

Machiel Kiel

KAYNAK: 
TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, https://islamansiklopedisi.org.tr/

28 Aralık 2018 Cuma

PLEVNE CAMİLERİ


KURŞUNLU CAMİİ 
Kurşunlu Camii diğer adıyla Koca Süleyman Paşa Camii, Plevne şehir merkezinde bugün de var olan ve müze olarak kullanılan hamamın hemen yanında bulunuyordu. 93 Harbi'nden sonra Plevne 4. Piyade Alayı tarafından işgal edilmiş ve depo olarak kullanılmıştır. 1911'de caminin bir kısmında şehirde ilk müze koleksiyonu sergilenmiştir. 1923 yılında, İvan Danov'un girişimiyle, müze koleksiyonu "Saglasie" Chitalishte'si kütüphanesine taşınmış. 

9 Ekim 1932 tarihinde cami artık yıkılmış ve yerine yapılacak olan Ordu Evi'nin temel atma töreni gerçekleşmiştir. 





26 Aralık 2018 Çarşamba

KARTPOSTALLARDA BULGARİSTAN'DA CAMİLER

FİLİBE İMARET CAMİİ

FİLİBE KURŞUNLU HAN 
FİLİBE


ŞUMNU

HİSAR  
BALÇIK


ESKİ ZAĞRA HAMZA BEY CAMİİ
 1959

KARTPOSTALIN ARKA KISMI

RODOPLARDA AGUŞOĞULLARI KONAĞI

ORHANİYE SAAT KULESİ (BOTEVGRAD - SOFYAYA BAĞLI BİR KASABA)

ARKA KISMI

RAZGRAD AK CAMİİ

SAMOKOV BAYRAKLI CAMİİ 
BAŞKA AÇIDAN BAYRAKLI CAMİİ VE ÇEŞMESİ


SOFYA BANYA BAŞI CAMİİ, ŞİMDİKİ MARİYA LUİZA BULVARININ GEORGİ DİMİTROV OLDUĞU KOMUNİZM DÖNEMİNDEN 

ARKA KISMI

ŞUMNU TOMBUL CAMİİ 
VİDİN PAZVANTOĞLU CAMİİ


VRACA (VRATSA) CAMİİ 

RAZGRAD İBRAHİM PAŞA CAMİİ

RUSÇUK 
RUSÇUK


SOFYA

VARNA

ZİŞTOVİ (SVİŞTOV)

23 Kasım 2018 Cuma

Şumnu ve Tarihte Bıraktığı İzler, Osman İsmail

Şumnu ve Tarihte Bıraktığı İzler
Yazan: Osman İsmail
Yayın yeri ve tarihi: İzmir, 2014
Sayfa adedi: 140

Kitap, 1928 Razgrad doğumlu ve Medresetü'n-Nüvvab'ın son öğrencilerinden olma bahtiyarlığına erişmiş olan Osman İsmail hoca tarafından yazılmıştır. Yazar Nüvvab'ın lise kısmını bitirdikten sonra Sofya Kliment Ohridski Üniversitesinin Tarih bölümüne devam etmiş ve buradan mezun olmuştur.
İş hayatına Şumnu'da açılan Türk Öğretmen Okulunda öğretmen olarak başlamış burası kapatılınca diğer okullarda görev almış müdürlük de yapmıştır. 1989 Mayıs Olaylarına katılan Osman hoca Sofya'da sorguya çekilmiş eziyet görmüştür. 1990'da yeni Nüvvab'ı açmak üzere kurucu müdür seçilmiştir. 8 yıl burada müdürlükten sonra Şumnu Bölge Müftülüğü de yapmıştır. 48 yıl hizmet hayatından sonra 24 Kasım 2017 tarihinde Hakkin rahmetine kavuşmuştur.
Kitaba gelince genel olarak Şumnu şehrinin kuruluş tarihi ve coğrafi özelliklerinden bahsettikten sonra Osmanlı dönemindeki mahallelerinden ve Tanzimat sonrası kurulmaya başlayan yeni eğitim kurumlarını anlatır. Nüvvab okulu ve Darul- muallimin Bulgaristan Türklerinin 1944 öncesi öğretmen yetiştiren önemli iki kurumudur. Komünizmin 1945-1956 dönemini Stanboliyski'den sonra "İkinci Lale Devri" olarak niteleyen yazar bu dönemde açılan Türk Öğretmen Okullarını burada görev yapanları ve mezunlarını anlatır.
1990 sonrası yeni Nüvvab'ın açılışına dair ilk elden bilgilere bu kitaptan ulaşmak mümkündür çünkü yazar kurucu müdürlük yapmıştır. Mestanlı ve Rusçuk'a nasıl Nüvvab'ın şubelerini açtığını bu kitaptan okuyabilirsiniz.
Yalnız kitap 50-60 adet gibi çok az sayıda fotokopi usulü ile basılmış olup bulunması zordur.  Btg Editörü

24 Ekim 2018 Çarşamba

OSMANLI DÖNEMİ SAMOKOV KÜTÜPHANESİNİN KİTABESİ

Vali-i Bosna vezir-i pir münir - Kıldı bu şehremine âli bina -
Yeniden yaptı kütüphane zehi - Yaveri olsun umurunda Huda

Ömrün kurun ide Hak sıhhat ile - Talibandan daim aldıkça dua -
Cevherin harfi ile şu beyitte - Eyledim tarihin inşa hayır ya

Mecd ile makbul ola Hüsrev vezir - Yaptı nev darül-kütüb rânâ eda
Sene 1256



SAMOKOV VE ÇEVRESİ, Hristo Semerciev

Samokov gezimizin son durağı Tarih Müzesi idi. Müzenin dışında duvar kenarina öylece konulmuş Osmanlı mezar taşları bizi karşıladı. Müze'de daha çok şehrin bir nevi geçim kaynağı olan demir madeninin çıkarılması ve Bulgar folkloruna dair sergiler vardı. Samokov ayrıca "zograf"ları ile meşhur olduğundan ikinci katı tamamen tarihi kilise ikonları ile dolu idi. Çıkışa doğru ilerlerken merdiven altında Osmanlı'dan kalma büyük bir mermer kitabe gördük. Fotoğraflarını ayrıca paylaşacağız.
Yerel müzelerde satılan kitapları başka yerde bulmanın güç olduğunu bildiğimden yayınlara bir göz attım. En son Çamkoru'dan Borovets'e diye prestij bir kitap yayınlamış müze, fiyatı 60 leva idi (240 tl civarı). Bol resimli idi.
Ben aşağıda resmini paylaştığım kitabı aldım. Adı: Samokov ve Çevresi: Türk fetihlerinden Balkan savaşlarına kadar tarihe bir katkı. Yazarı: Hristo Semerciev (1872-1932)
Kitap 1913 yılında ilk baskısını yapmış, ikincisi 1930'da olmuş. 2014'te de 2. Baskının gözden geçirilmiş hali basılmış. (Fiyatı: 20 leva)
Resimdeki minareyi görene aşk olsun. Basri Zilabid
 B


17 Ekim 2018 Çarşamba

BULGARİSTAN TÜRKLERİNE DAİR 1878’DEN 1950 YILINA KADAR YAYIMLANAN KİTAPLAR

BULGARİSTAN TÜRKLERİNE DAİR 1878’DEN 1950 YILINA KADAR YAYIMLANAN KİTAPLAR


Hazırlayan:Müsamettin IŞIK

AHMET İHSAN: İntibah, Plovdiv, 1915; Figânname, Plovdiv, 1920; Bulgarcadan Türkçeye Cep Lügatı, Plovdiv, 1920.
AHMET KEMAL: Verem, İntibah Matbaası, Şumen, 1933; Bulgaristan Türkleri, Hayat-ı İlmiye ve Fikriye, Terakki, Şumen, 1922.
AHMET ŞEVKİ: İrşad Sesleri, İntibah Matbaası, Şumen, 1931
AHMET ŞÜKRÜ: Türk Alfabesi – Bulgaristan Türk Mekteplerine Mahsus, 1.basım, Çikago Matbaası, Haskovo, 1928
ALİ KEMAL: Mekteplerimiz Hakkında Dertleşme, Plovdiv; Terbiye Fenninin Anahtarları Alev ve Kül, roman, Plovdiv, 1927; Fert ve Cemiyet Hakkında Düşünceler, Plovdiv Hayatı İçtimaaiyyede İnsan, Terakki Matbaası, Şumen, 1924; İnsan, 2.kitap, Terakki Matbaası, Şumen, 1923; Yeni Lügat, Tefeyüz Matbaası, Plovdiv
BEYTULLAH ŞİŞMANOĞLU: Doğ: 06.05.1913-Delçevo (Ferhatlar),  Razgrad, Öl: 01.04.1992-İstanbul, İlmi Hayvanat, Nüvvab Matbaası, Sofya, 1940, İlmi Nebatat, Nüvvab Matbaası, Sofya, 1942
HAFIZ CEMAL:Devir Hocası, Arda Matbaası, Kırcali, 1922
ETHEM RUHİ BALKAN: Doğ: 1873-İstanbul. Öl: 14.07.1949-İstanbul, İslâmiyet Yaraları, Balkan Matbaası, Filibe (Plovdiv), 1913, Şehid Evladlarına, roman, Balkan Matbaası, Plovdiv, 1913, 23 sayfa, İbrahim Hakkı Konyalı ve Eserleri, araştırma, Balkan Matbaası, Plovdiv, 1914, Vukuat, broşür, (Yazar ismi anılmamıştır.) Balkan Matbaası, Plovdiv, 191
FERHAT YUSUF (ŞAİR FERHAT): Doğ: 1840-Oreşnitsa (Hasımlar), Kırcali. Öl: 17.03.1932-Oreşnitsa, Kırcali, Vatan ve Mustafa Kemal, destan, Arda Matbaası, Kırcali, 20.08.1922, Komünist, destan, Arda Matbaası, Kırcali, 1923
HALİL ZEKİ: Felâket Günlerim, Hürşit Matbaası, Plovdiv, 1913
HASİP AHMET SAFVETİ: Doğ: 1895-Vidin. 1931’de Türkiye’ye sığınmıştır. Ölüm: 1980, Şen Alfabe ve İlk Okuma (Bulgaristan Türk Mektepleri için), Tefeyyüz Kitabevi, Filibe (Plovdiv), 1929; Şen Kıraat, 2.kitap, İlkokul 2.sınıflar için ders kitabı, Tefeyyüz Kitabevi, Plovdiv, 1.basım: 1929; 2.basım: 1930; Şen Kıraat, 3.kitap, İlkokul 3.sınıflar için ders kitabı, aynı basımevi, 1930; Şen Kıraat, 4.kitap, İlkokul 4.sınıflar için ders kitabı, aynı basımevi, 1930; Didaktika (Umumi Tedris Usulü), 1929,Devlet Matbaası. Yeni ilâvelerle 1932’den sonra tekrar yayınlanmıştır. Metodika (Hususi Tedris Usulü), 1930, Devlet Matbaası, 1932’de yeni bölümlerle 2.baskısı yapılmıştır.
HÜSEYİN OĞUZ: Doğ: 1926-Krumevo (Kestane), Omurtag, Tırgovişte. 1951’de Türkiye’ye göç
etmiştir. Öl. 2008-Ankara, Benim Kemanım, şiirler, 1948; İlim Kahramanları ve Kurbanları, çeviri.
İSLAM RÜŞDİ: Müslümanlıkta Hayatı Aile ve Cemiyet, İntibah Matbaası, Şumen, 1935
İSMAİL HAKKI (Hafız İsmail Hakkı): Doğ: Brestovene (Duştubak) köyü, Razgrad, Türk Turan, Anayurt Özvatan, şiirler, Terakki Matbaası, Şumen, 1926
İSMAİL SABRİ: Bulgarca-Türkçe, Türkçe-Bulgarca Lügat, Sviştov,
MEHMET ATALAY: Ayşe Kadın, piyes, Terakki Matbaası, Şumnu, 1930
MEHMET BEHÇET PERİM: Doğ: 1897-Satofça köyü, Nevrokop ilçesi, Blagoevgrad. 1927’de
Türkiye’ye göç etti. Öl: 22.12.1965-İzmir, Vatan Yollarında, maznum piyes, Ahali Yurdu Matbaası, Ahali Matbaası, Rahova, 1923; Bulgaristan Müslümanları / İçtimai ve Siyasi Halleri,  1.basım Osmanlı Türkçesiyle,  Ahali Matbaası, Oryahovo (Rahova), 1923, 46 sayfa
MEHMET CELİL: (Blajev ile birlikte): Doğ: 1976- Dobriç. Öl: 1939, Lügatı Şehap, Sofya, 1928
MEHMET FİKRİ: Doğ: 1908-Omurtag, Tırgovişte. Öl: 1941-Sofya, Türk Gençlerine Güzel Şiirler, P. Penov Basımevi, Şumen, 1947, 16 s.
MEHMET MASUM (Akalın): Doğ: 1874- Arabacılar köyü, Silistra. 1930’da Türkiye’ye geldi. Öl: 1939-İstanbul, Mektep Müsamereleri, Terakki Matbaası, Şumen, 1922, Büyük Harbin Etfal Üzerinde Büyük Tesirleri, Şumen, 1920, Ana Dili, İlkokullar için Okuma Kitabı, 1907
MUHARREM YUMUK: Doğ: 1889-Sevar (Caferler), Razgrad. 1935’te Türkiye’ye göç etmiştir. Uslu ile Süslü, manzum büyük hikâye, Balkan Basımevi, Plovdiv, 1931
MUSTAFA SABRİ ELENALI: Zübdetül Fıkıh, Penev Matbaası, Şumen, 1943.
MUSTAFA ŞERİF ALYANAK: Doğ: 1890-Vidin. 1930’larda Türkiye’ye sığınmıştır. Tuna’dan Sesler, şiirler, Tuna Boyu Matbaası, Pleven, 1927, 52 sayfa, Çıkmaz Sokak, manzum piyes, Pleven, 1928, Kahpe, çeviri.
HAFIZ NAZİF: Nasıhatlarım, İntibah Matbaası, Şumen, 1931
NECİP ASIM: Mevızalarım, 1.kısım, Sofya, 1925, Mevızalarım, 2.kısım, İntibah Matbaası, Şumen, 1931
OSMAN NURİ PEREMCİ: Doğ: 12.12.1874-Şumen. 1927’de Türkiye’ye yerleşti. Öl: 17.03.1945, Pedagoji, Öğretmen yetiştirme kurslarına ders kitabı, Terakki Matbaası, 1925, Bulgaristan Coğrafyası, Umumi Tarih – 7 cilt, Malümat-ı Medeniyye (Medeni Bilgiler), Çocuklarımıza Din Dersleri – 5 cilt, Din ve Millet Şuuru, Kristof Kolomb’un Amerika’yı Keşfi, Bulgarcadan çeviri, Varna, 1926, Daniel Defo - Robenson Kruzo kitabının Bulgarcadan çevirisi, Şumen, 1920
OSMAN SEYFULLAH SUNGUR (Keskioğlu): Doğ: 27.02.1907 -Rupça, Karnobat, Burgas. 1950’de Türkiye’ye göç etmiştir. Öl: 04.08.1989-Ankara, Öğütlerim, İntibah Matbaası, Şumen, 1931; Kavaid-i Arabiyye, Nüvvab’ta okutulan Arapça Dilbilgisi, 1942; Mütebahat, Nüvvab’ta okutulan Okuma Kitabı, 1942; Dilbilgisi, İlkokul 3.sınıf, 1945; Dilbilgisi, İlkokul 4.sınıf, 1945; Dilbilgisi, Ortaokul 1.sınıf, 1946; Dilbilgisi, Ortaokul 2.sınıf, 1946; Okuma Kitabı, Rüştiye 2. Ve 3.sınıflar için, 1946
ŞAİR FERHAT: Doğ: Vatan, destan, Arda Yayınevi, Kırcali, 1923; Komünist, destan, Arda Yayınevi, Kırcali, 1923; Mustafa Kemal Destanı, Arda Yayınevi, Kırcali, 1923
YUSUF ŞİNASİ (HAFIZ YUSUF): Doğ: 16.06.1898-Osenovets (Işıkköy), Şumen. 1950’de Türkiye’ye göç etti. Öl: 13.08.1956-Adapazarı, Rehberi Murşidin, 4 kitap, Nüvvab Matbaası, Sofya, 1939-1940, Dini İslam (Türk Okulları için), 1940; Rabbe Messerin, 1 ve 3, 1940; Taharet-i Kalbiyyenin Te’sirat-ı Ameliyesi (Kalp Temizliğinin Yapılan İşlere Etkisi); Nisaiyyat (Kadınlarla ilgili)
YUSUF ZİYAEDDİN (Ersal): Doğ: 1880-Düzce. 1951’de Türkiye’ye geldi. Öl: 1961, Tabiaıyyun Dava ve Gayeleri, Terakki Matbaası, Şumen, 1923; Vahdâniyeti İlâhiye Burhanları, Terakki Matbaası, 1930; Nuhbetül Ezkâr ve Dâvât, Terakki Matbaası, Şumen, 1930; Dini Terbiye, İntibah Matbaası, Şumen, 1936; Usulu Meriyye, Mürafeat-ı Şer’iye, Havadis Matbaası, Şumen; El-Dürrül’l Münazzam, İntibah Matbaası, Şumen; Vasıyet-i İmam Ali, Terakki Matbaası, Şumen.
ZEKİ TUNABOYLU: Doğ: 1906-Suhindol, Loveç. Öl: 1952-Zonguldak, Bizim Türkümüz, şiirler, 1943; Atilla’nın Kitabı, şiirler, 1949.
1950-1951 YILI VE DAHA ÖNCE TÜRKİYE’YE GÖÇ EDEN BULGARİSTAN TÜRKLERİ’NİN
TÜRKİYE’DE YAYIMLANMIŞ KİTAPLARI
AHMED DAVUDOĞLU: Doğ: 1914-İglika (Kalaycıköy), Şumnu. Öl: 07.04.1983-İstanbul. Ölüm Daha Güzeldi, anılar, 2.baskı, Kit-Sav Matbaası ve Neşriyatı, İstanbul, 1979; Ölüm Daha Güzeldi-Hatıralarım, Şamil Yayınları, İstanbul, 2012; Dinî Tamir Davasında Din Tahripçileri, Önsöz: Necip Fazıl Kısakürek, 3.baskı; Selâmet Yılları 4 cilt; İbn-i Abidin 16 cilt; Sahih-i Müslim Şerhi 10 cilt.
AHMET HEZARFEN: Doğ: 07.08.1920-Yonkovo (Yunus Abdal), Razgrad. Öl: 2005-İstanbul, Rumeli ve Anadolu Âyan ve Eşkiyası, 1.cilt, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002, 280 sayfa; Rumeli ve Anadolu Ayan ve Eşkiyası, 2.cilt, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2004, 375 sayfa; Ho Amca (Ho Şi Min), Esperantodan çeviri, Habora Yayınevi, İstanbul, 1969; Faşizmin Zindanlarında, Bulgarcadan çeviri, Bilim Yayınları, İstanbul, 1980; 17-18.Yüzyıllarda Osmanlı Devletinde Esnaf, Ankara, 1999; Ahmet Lütfi Tarihi, 1.cilt, Tarih Vakfı Yayınları
AHMET MERDİVENCİ (Prof. Dr.): Doğ: 02.12.1924-Suhindol (Söğündal),Gabrovo, Türk Yazı Devrimi 70 Yaşında, İstanbul, 1998; Türk Yazı Devrimi ve Yurt Dışındaki Türklere Yansıması, İstanbul, 1980, 182 sayfa; Plevne İli Söğündal Köyü Türkleri, İstanbul, 1997, 342 sayfa; Unutamayacaklarımın Destanı: 1.Kitap: Balkanlar’dan Acı Dumanlar, şiirler, İstanbul, 1992; 2.Kitap: Bulgarya’da Türklerin Öğretim ve Eğitim Savaşımı, İstanbul, 1987, 168 sayfa; 3.Kitap: Plevne’de Vatan Savunması Destanı (1877-1878), İstanbul; Unutulmayacakların Destanı, şiirler, İstanbul, 1986; İçimden Geldiğince, şiirler, İstanbul, 1992.
AHMET TACEMAN: Bulgaristan Türkleri – 1878-1990, İstanbul, 1991
ALİ KEMAL BALKANLI: Doğ: 1900-İstanbul. Ailesi Tırnovalıdır. Öl: 22.05.1992-Ankara. Şarkî Rumeli ve Buradaki Türkler, Elhan Kitabevi, Ankara, 1986, 333 sayfa + belge ve fotoğraflar; Çeviri kitaplar: Akbaldır Çeşmesi, tarihi manzum hikâye, İdeal Matbaası,
Ankara, 1943; Belgrad-İstanbul-Roma Askeri Yolu (Yazan: J. Konstantin İreçek), Kültür bakanlığı, Ankara, 1990.
AHMET REFİK: Türk İdaresinde Bulgaristan – 973-1255 (1933),Muallim Halit Kitaphanesi, İstanbul Devlet Matbaası, 1933
ALTAN DELİORMAN: Doğ: 1936-İstanbul. Öl:23.08.2012-İstanbul, Bulgaristan’da Türk Basını – 1865-2009, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları; Mustafa Kemal Balkanlar’da, İstanbul, 1959, 60 sayfa resimli
BİLAL N. ŞİMŞİR (Dr.): Doğ: 1933-Zmeyno (Yılancılar) köyü. Omurtağ, Tırgovişte, İngiliz Belgeleri ile Sakarya’dan İzmir’e (1921-1922, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1972; Malta Sürgünleri, 1.basım 1976; 2.basım 1989;  genişletilmiş 3.basım 2008, Bilgi Yayınları, Ankara; Balkan Savaşlarında Rumeli Türkleri (1821-1913), Bilgi Yayınevi; Bulgaristan Türkleri – 1878-1985, 1.basım,  Bilgi Yayınevi, Ankara, 1986, 402 sayfa + metin dışında 18 resim; Bulgaristan Türkleri – 1878-2008, genişletilmiş 2.basım, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2009, 550 sayfa; Osmanlı Ermenileri, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1986; Bizim Diplomatlar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1996; Doğunun Kahramanı Atatürk,  Bilgi Yayınevi. Ankara, 1999; Dış Basında Laik Cumhuriyetin Doğuşu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999; Şehit Diplomatlarımız (büyük boy, 2 kitap), Bilgi Yayınları, Ankara, 2000; AKP, AB ve Kıbrıs, Bilgi Yayınları, Ankara, 2003; Türk-Irak İlişkilerinde Türkmenler, Bilgi Yayınları, Ankara, 2004; Ermeni Meselesi, Bilgi Yayınları, Ankara, 2005; Ankara… Ankara… Bir Başkentin Doğuşu (Genişletilmiş 2.basım), Bilgi Yayınları, Ankara, 2006;                Türk Yazı Devrimi, TTK Yayını, Ankara, 1991; Türk Yazı Devrimi, 2.baskı, TTK Yayını, Ankara, 2008, 486 sayfa; Azerbaycan’da Türk Alfabesi, tarihçe, TDK Yayını, Ankara; Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri Arasında Anlaşmalar, 1990-1992, 2 cilt, 1992; Kürtçülük / 1787-1923, Bilgi Yayınları, Ankara, 2009; Rumeli’den Türk Göçleri – 1877-1078, belgesel, Cilt: I; Rumeli’den Türk Göçleri – 1879, belgesel, Cilt: II; Rumeli’den Türk Göçleri – 1885, belgesel, Cilt: III; İngiliz Belgelerinde Atatürk (1929-1922), 4 cilt, Türk Tarih Kurumu (TTK) Yayını, Ankara, 1973-1984; Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, 4 cilt TTK Yayını, Ankara, 1993-1999; Dış Basınsa Atatürk ve Türk Devrimi,1.cilt (1922-1924),
TTK Yayını, Ankara, 1981; Atatürk ve Yazışmalar, 1.cilt (1920-1923),
Kültür Bakanlığı Yayını  (KB), Ankara, 1993; Atatürk’ün Hastalığı, TTK Yayını, Ankara, 1981; Atatürk’ün Büyük Söylevi Üzerine Belgeler, TTK Yayını, Ankara, 1991; Lozan Telgrafları, 2 cilt, TTK Yayını, Ankara, 1981; Sakarya’dan İzmir’e, 2.baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1989; Uluslararası Forumlarda Bulgaristan Türkleri, 2 cilt, TTK Yayını, Ankara, 1985-1986; Türk Basınında Bulgaristan Türkleri, Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü, Ankara, 1995; Avustralya Türk Edebiyatı Antolojisi, 2 cilt, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 1997; Avustralya Türk Basını, Basın Yayın Müdürlüğü, Ankara, 1997; Bizim Şehit Diplomatlar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2000.
BİLÂL N. ŞİMŞİR İLE İLGİLİ: “71.Yaşında Bilâl N. Şimşir Bibliyografyası – Açıklamalı 71 kitap ve 2000 makale. Hazırlayan: Y. Furkan Şen, Yargı Yayınevi;
BÜLENT RUSÇUKLU: Hayalet Uçak / Vekâleten Savaş, Politik Kurgu
ETHEM RUHİ BALKAN (Hacı Ethem Ruhi Balkan): Doğ: 1873-İstanbul. 1920’de Türkiye’ye kaçar. Öl: 14.07.1949-İstanbul; Kırk Haramiler, İstanbul, 1941; Hatıralar, İstanbul, 1947; Bir Sevda ve Sevgidir Balkanlar, BAY Yayınları, Prizren
ETHEM ÜTÜK:Doğ: 1925-Goretsvet (Ütükler), Razgrad. 1934’te Türkiye’ye göç etmiştir. Öl: 22.07.1989-İstanbul, Vatan İçin Şiirler, 1959, 1982; Yılların Çocuğu, şiirler, 1959; Büyük Atatürk, şiirler, 1981; Gazi Zeynel Çavuş, öyküler, 1984; Bir Yığın Toprak, öyküler, 1984; Re’fet Rodoplu’nun Anısına Saygı, derleme, 1984; Vahit Lütfi Salcı ve Trakya Şairleri, araştırma, 1984; Dördüncü Sınıf Tatil Kitabı, 1974; Beşinci Sınıf Tatil Kitabı, 1974
FUAT BALKAN: İlk Türk Komitacısı Fuat Balkan’ın Hatıraları (Yayına hazırlayan: Metin Martı, Arma Yayınları, İstanbul, 1998, 204 sayfa; Komitacı. BJK’nin Kurucusu Fuat Balkan’ın anıları (Yayına hazırlayan: Turgut Gürer), Gürer Yayıncılık, İstanbul, 2008, 271 sayfa
HAKKI ABDULLAH MEÇİK: Şumnu / Bulgaristan Türklerinin Kültür Hayatı, İzmir, 1997, 145 s.; Bulgaristan Türklerinin Durumu, İzmir, 1984, 47 s.
HAKKI TEZEL: Doğ: 02.03.1929-Razgrad, Razgrat, anılar, Sincan Matbaası, Ankara, 2001, 322 sayfa; Maria, Aşkım Benim, roman, Sincan Matbaası, Ankara, 2002, 357 sayfa; Sevi Yolu Kıvrıntıları, roman, Ankara, 2008; Memuriyet Hayatım, anılar.
HASAN BASRİ ŞENYURT: Doğ: 25.11.1918-Omurtag (Osmanpazarı), Tırgovişte. 1930’lu yıllarda Türkiye’ye göç etmiştir. Öl: 20.10.1998; Osmanpazarı (Omurtag)Türkleri, Sincan Matbaası, Ankara, 2000, 142 sayfa.
HASAN YEŞİLOVA: Doğ:28.09.1914-Zmeyno (Yılancılar) köyü, Tırgovişte. Bulgaristan Türkleri ve Osman pazarı (Omurtag) Bölgesi, Ankara 1997, 124 sayfa
HASİP AHMET AYTUNA: Doğ: 1895-Vidin. 1931’de Türkiye’ye gelir. Öl: 1980; Yeni Umumi Pedagoji, Kanaat Kütüphanesi Yayını, 1932; Talim ve Tedriste Kendi Kendine Faaliyet Prensibi, Remzi Kitabevi, 1934; Tedris Yenilikleri, Bilecik Halkevi Matbaası, 1936; Toplu Tedris ve Kompleks Sistemi, Bilecik Halkevi Matbaası, 1936; Yeni Eğitimde Bir Usul, Okul Kooperatifleri, Koop. M. Kurulu, 1936; Pedagoji Dersleri / Not Hulasaları, Aydınlık Basımevi, 1937; İlk ve Ortaokullarda Nazari ve Ameli Didaktika, Aydınlık Basımevi, 1937; Okulda Disiplin, Aydınlık Basımevi, 1939. NOT: Hasip Ahmet Aytuna’nın Türkiye’de basılmış 42 eseri vardır.
HÜSEYİN RACİ EFENDİ: Zağra Müftüsünün Hatıraları (Tarihçe-i Vak’a-i Zağra), İz Yayıncılık
MACİT SAĞIR:Doğ: 1942-Çerna (Karalar) köyü. 1951’de Türkiye’ye göç etmiş. Adana/ Ceyhan’da oturuyor. Koca Yusuf, 2.baskı, 2012
MAHMUT NECMETTİN DELİORMAN: Doğ: 1898-Razgrad. Öl: 07.12.1973-İstanbul, Balkan Türklerinin Hicret Sebepleri: Razgrat Mezarlık Hadisesinde Çanlar Benim İçin Çaldı, İstanbul, 1955, 122 sayfa; Meşrutiyetten Önce Balkan Türkleri, İstanbul, 1942, 152 sayfa; Meşrutiyetten Önce Balkan Türkleri. Makedonya. Şarkî Rumeli Meselesi. Hudut Harici Türk Gazeteciliği; Bulgaristan’daki 1.300.000 Türk (Arif Kaskatı ve Gültekin Arda ile birlikte); Ruslar Balkanlar’da Ne Yapmak İstiyor?, 1946; Makedonyalı Komiteciler Ne Yapmak İstiyor?, 1946; Sofya Harabeliklerinden Akdeniz Kıyılarına, 1946; Balkanlar’daki Kızıllar Arasında 60 Gün, 1946; Nuri Demirdağ’ın Hayat ve Mücadeleleri, 1957; Plevne, Niğbolu, Belgrad ve Adakale’de Neler Gördüm (Tarihsiz); Bulgaristan Türkleri (Yakın Tarih ve Hatıralar), 1971; “Balkancı” Ethem Ruhi’nin Hatıraları (Tarihsi)
MEHMET BEHÇET PERİM: Doğ: 1897- Nevrokop (Gotse Delçev). 1927’de Türkiye’ye göç etti. Öl: 22.12.1965-İzmir, Meriç’ten Tuna’ya, Edirne Vilayet Matbaası, 1934, 130 sayfa; Görüşler ve Duyuşlar, Edirne İl Matbaası, 1935; Balkan Çiçekleri, roman, Akın Basınevi, İstanbul, 1938, 147 sayfa; Göçmen Ahmet, roman, 1.basım, Antakya İktisat Basımevi, 1939, 90 sayfa; 2.basım, Afyonkarahisar; 3.basım-özetlenmiş,  Karınca Matbaası, İzmir, 56 sayfa; Eski Yapraklar, anılar, öyküler, eleştiriler ve seçme şiirler, 1.basım, Antakya, 1942; 2.basım, Acum Basımevi, İstanbul, 1946; 3.basım, Karınca Matbaacılık, İzmir, 1965; Yol Ver Kamçı, şiirler ve destanlar; Hayattan İlhamlar, Karınca Matbaacılık; Sofya Hatıraları, 2 cilttir. 1.cilt, Antakya İktisadi Matbaası, 1947; 2.cilt, Teziş Basımevi, İstanbul, 1949; Sofya Hatıraları, anılar, Yayına hazırlayan: Basri Zilabid Çalışkan, BULTÜRK – Bulgaristan Türkleri Kültür ve Hizmet Derneği, İstanbul, 2012, 128 sayfa; 1923’te Bulgaristan Müslümanları – Toplumsal ve Siyasi Halleri, Yayına hazırlayan: Basri Zilabid Çalışkan, BTG –Bulgaristan Türk Gençliği Yayınevi, İstanbul, 2013, 36 sayfa; Çağlayan Bölgesi Hatay, incelemeler, Acum Basımevi, İstanbul, 1943.
MEHMET TÜRKER ACAROĞLU: Doğ: 21.09.1915-Razgrad. Öl: 2016-İstanbul, Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988, 400 sayfa, 3 harita +1 resim; TDK Yayınları, Ankara, 2006, 1076 sayfa; Bulgarlar ve Bulgaristan Üzerine Yüz Yıllık Kaynakça (1878-1978), Türk Dil Kurumu, Ankara; Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar, KB Yayınları, Ankara, 1999, 655 sayfa; Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar – 1, Q Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2007, 366 sayfa; Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar – 2, Q Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2007, 536 sayfa; Türkçeden Bulgarcaya Geçen Kelimeler Sözlüğü, Trakya Üniversitesi Yayınları; Bulgarların Aldığı Türkçe Adlar ve Soyadlar Sözlüğü, KB Yayınları, Ankara, 1999, 273 sayfa; Bir Türk Kadını Uğruna,Elin Pelin’den Hikâyeler, çeviri, Evrensel Basın Yayın, 2003, 278 sayfa
NAZİF KUYUCUKLU (Prof. Dr:) Doğ: 1932-Kasım Kuyucuk (Rakovski), Razgrad, Doğal Kaynaklar ve Çevre Ekonomisi, Türkiye’nin İktisadı; İktisadı Olaylar Tarihi; Üretim Güçleri ve Üretim Dağılışı; Balkan Ülkeleri İktisadı – Arnavutluk, 1987
KOMEKON (SİV), Bulgaristan Ekonomisinde Yapısal Gelişim, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi, 1982
OSMAN GÜLMEN: Doğ: 1926-Srednoselo, Elena, V. Tırnovo, Bulgaristan Türkleri Tarihinden Esintiler, anılar-belgeler, İtalik Yayınları,
OSMAN KESKİOĞLU: Doğ: 1907-Rupça, Karnobat ilçesi, Burgas ili. 1950’de Türkiye’ye göç etmiştir. Öl: 04.08.1989- İstanbul, Fatih Devrinde İlim ve Âlimler (Mustafa Ruyun’la), 1953; Nurlu Yol, Ankara, Bilal Yayınları, 1957; Kuran Tarihi, Ankara, Nebioğlu Yayınları, 1958; İslam Dünyası, A.Ü. İlahiyat Fak. Yayınları, 1964; İşlam Devletleri ve Ülkeleri, Sebilurreşad Yayınevi, 1971; Bulgaristan Türkleri-Tarih ve Kültür, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985, 224 sayfa; Bulgaristan Türkleri Folkloru, Türk Kültürü Yayınları, 1969; Bulgaristan’da Türk-İslam Abideleri, Vakıflar Dergisi, 1983; Müslümanların İlim ve Medeniyete Hizmetleri, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, 1971; Son İlahî Kitap: Kur’an-ı Kerim, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, 1981; Bulgaristan’da Müslümanlar ve İslam Eserleri, Hilal Yayınları, 1985; NOT: Osman Keskioğlu’nun Türkiye’de 40’tan fazla kitabı yayınlanmıştır.
OSMAN NURİ PEREMCİ: Doğ: 12.12.1874-Şumnu. 1927’de Türkiye’ye sığındı.
Öl: 14.03.1956-Edirne, Tuna Boyu Tarihi, Türkuaz, Resimli Ay Matbaası, 1942, 225 sayfa; Edirne Tarihi, Resimli Ay Basımevi, İstanbul,1940, 450 sayfa; Atalar Sözleri,  Resimli Ay Basımevi, İstanbul, 1943, 304 sayfa; Pedagoji, Resimli Ay Basımevi, İstanbul, 1931, 160 sayfa;                 Hayatı, Kişiliği, Eserleri, İstanbul, 1968, 118 sayfa; Umumi Tarih – 7 cilt; Malümat-ı Medeniyye (Medeni Bilgiler Çocuklarımıza Din Dersleri – 5 cilt; Din ve Millet Şuuru
RE’FET RODOPLU: Hatıralarım, Yeşilyurt Basımevi, Kırklaeli, 1938,146 sayfa; Hatıralarım, Cilt I, Kırklareli, 1952; Hatıralarımın Yankıları, Yeşilyurt Basımevi, Kırklareli, 1955, 32 sayfa; Hasan Vehbi Rodoplu’nun Ölümünün Yankıları, Edirne Basımevi, 1957; En Mesut Günüm, Yenigün Basımevi, Kırklareli, 1958; Türk Sosyal Hayatında Kadın, 1.basım, 1941; 2.basım: Türk İçtimai Hayatında Kadın, Yenigün Basımevi, 24 sayfa; Genişletilmiş basım: Yeşilyurt Basımevi, Kırklareli, 1967,
SAMİ KOCAOĞLU: Doğ: 1934-Nebişeyh köyü, Cebel, Kırcali. 1951’de Türkiye’ye göç etti. Bulgaristan Türkleri – Ah!, Melisa Matbaacılık, İstanbul,1998
YUSUF IŞIKOVALI (Hafız Yusuf Işıkovalı): Doğ:16.06.1898-Osenovets (Işıkköy), Şumen. Öl: 13.08.1956-Eskişehir, Bulgaristan Türkleri ve Kültür Seviyeleri, Yıldız Matbaası,
Eskişehir, 1951; Dinî ve Medeni Hayatta Nezafet, 20.Asırda İslam Dini Serisinden
2.kitap, Yeşilnur Matbaası Eskişehir, 3.baskı 1955
ZÜLKEF YEŞİLBAHÇE: Doğ: 04.10.1944, Ata Topraklarından Anavatan’a, anılar

BULGARİSTAN TÜRK YAZAR VE ŞAİRLERİNİN BULGARCA ESERLERİ


BULGARİSTAN TÜRK YAZAR VE ŞAİRLERİNİN BULGARCA ESERLERİ

Bibliyoğrafyayı hazırlayan: Müsamettin IŞIK 
 
ABTULA MEHMED ABTULA: Doğ: 23.03.1966-Vladimirovtsi, Razgrad, İstoriya na Obştina Samuil (Samuil Belediyesinin Tarihi), monografi-araştırma, Samuil, 2007 (Prof. Boyan Penev Bölge Kütüphanesinin Yayını)
ADİLE MİRKOVA: Usvoyavane na Sıglasuvaneto v Bılgarski Ezik ot Uçenitsite-Turçeta, Narodna Prosveta Yayınevi. Sofya, 1974
AHMET EMİN ATASOY: Doğ: 16.05.1944-Krepça, Tırgovişte, Moleben za Dıjd (Yağmur Duası) şiir, İK “Nedelnik”, Sofya, 2004; Antologiya na Bılgarskata Poeziya ot 19. Vek do Naşi Dni (19. Yüzyıldan Günümüze Bulgar Şiiri Antolojisi), iki dilde, 2014; Premılçanieto ha dva ezika (İki Dilde Sustuklarım), şiir, Değişim Yayınları, İstanbul, 2018; Sıvremenna Bılgarska Poeziya (Günümüz Bulgar Şiiri), antoloji, Editör: Anjela Dimçeva, Alp Yayınları, Bursa, Mayıs 2018; Polıh ot Bursa (Bursa Esintisi), Türk öyküleri, Derleyen: Ahmet Emin Atasoy, Çevirmen: Ayşe Gavazova, Düşlem Yayınları, Bursa, Mayıs, 2008, 174 sayfa.
AHMET DOĞAN: Doğ: 23.03.1954-Pçeçelarsko (Kovanlık), Dobriç, Bılgariya i Noviyat Svetoven Red, “Fridrih Naum” Yayınevi, Sofya, 2004
AHMET NURİEV AYVALİEV: Doğ: 1938-Dülitsa, Kırcali. Öl: 10.03.2001-Sofya, Obrazovanieto v Turtsiya (Türkiye’de Eğitim), Svetilnik Yayınevi, Sofya, 1998, 96 sayfa
ALİ ALİEV (Doç. Dr.): Doğ: 01.10.1930-Dyankovo (Kalova), Razgrad. Öl: İstanbul; Formiraneto na nauçno-atestiçen mirogled u bılgarskite turtsi, Sofya, 1980; Natsionalizm i vızroditelniya protses (Milliyetçilik ve Soya Dönüş Prosesi), İK Poligraf, Razgrad, 2001, 304 sayfa.
ALİ RİZOV: Doğ: 30.06.1938-Bradvari, Silistra, Karvidsa v glavniya mozık (Büyük Beyine Toplu İğne), mizah, 2001.
ALİŞ SAİDOV: Doğ: 10.03.1938-Letovnik, Kırcali, Tozi svyat şte ostane na nas (Bu Dünya Bize Kalacak), şiirler, “Nov Jivot” gazetesinin özel eki, Kırcali, 1970.
AZİZ ŞAKİR – TAŞ: Doğ: 1973, Smolyan, Okolosvetska obikolka na lipsata, şiirler, 2016; Povod za nebe (Gökyüzü Bahanesi), 1993; Na 22 (Yaş 22)-Apokrif za dıjd (Yağmur Apokrifi), çifte kitap, 2004;        Nebe na 33(Gökyüzü 33’ünde), 2007;
BASRİ ZİYABİD-ÇALIŞKAN: Doğ: 1978-Benkovski (Ekizce), Dobriç, Zapiski po istoriya na İslama-I Pravednite halifi (İslam Tarihinden Notlar-1, Hulefa-i Raşidin), İst. 2018, 112 sayfa.
BAYRAM KUŞKU: Doğ: 1947-Boyan Botevo, Haskovo, Duşevni povei, şiirler.
CENGİZ HAKOV (Prof. Dr.): Doğ:1933, Aytos, Burgas, 1940-1970 Yıllarında Arap Doğusu Politikası, Sofya, 1972; 1960-1971 Yıllarında Türkiye’de Siyasal Gelişmeler, Sofya, 1979; Türkiye’de Askeri Darbeler, Sofya,1987; Çağdaş Türkiye’nin Siyasal Yaşamında Ordunun Yeri, Sofya, 1989; Belgelerde Mustafa Kemal Atatürk ve Türk-Bulgar İlişkileri 1913-1038 (Kolektif eser), Sofya, 2002; İstoriya na sıvremenna Turtsiya prez XX vek (XX. Yüzyıl Türkiye Tarihi), Atatürk Araştırma Merkezi-IMIR Yay, Ankara-Sofya, 2000, 413 sayfa.
DURHAN HASANOV: Doğ:25.05.1937-Rabovo, Haskovo, Strunite govoryat (Sazın Telleri Konuşuyor), şiirler, “Nov Jivot” gazetesinin özel eki, Kırcali, 1970.
EMEL BALIKÇI: Doğ: 23.11.1955-Stomanovo, Smolyan, Tri Plamıka v Dlan, şiirler, Smolyan, 2005;               Glasove na Sıdbata, şiirler, Smolyan, 2007; Seltseto Katsnalo nad Vıça, monografi, Smolyan, 2008;                Yuruşka Prokletiya, Yörüklerle ilgili hikâyeler, Smolyan, 2011; Pıtişta za Nikıde (Rodoplar’ın Kader Yolları), roman, Smolyan, 2015; Tişinata na Saksaan (Saksağanın Suskunluğu), köy hikâyeleri, Smolyan, 2016; Ezikıt, Vyarata i Folklorıt ha Turtsite v Bılgariya (Bulgaristan Türklerinin Dili, İnanç ve Folkloru), Smolyan, 2012 (Mehmet Alev ve Fatma Ocak ile birlikte); Selata v Polite na Aida (Ayı Dağı Köyleri), monografi, Smolyan, 2015 (Mehmet Alev’le birlikte);
FEHİM HÜSEYİNOV (Filip Horozov) Doğ: 1954-Delvino, Kirkovo Belediyesi, Kırcali. Öl:2010,                Vreme po çasovnik (Saat Ayarı), şiir, “Narodna Mladej” Yayınevi, Sofya, 1980; Nastavleniya za  Podpirane na Nebeto, şiir, İK “Svetulka 44”, Sofya, 2006; Kül Rengi Esmerim Benim, Sofya, 1994
FİKRİ ŞÜKRİEV: Doğ:16.03.1942-Dıbravino, Provadiya, Varna. Öl:26.06.1983, Krıv na kokiçe (Kardelen Kanı), şiirler, İK Zograf, Varna, 1992; Krıgovrat, şiirler, TNÇ “Progres”, Varna; Tırsya vi na sın (Sizi Düşlerimde Arıyorum), şiirler, Slavena Yayınevi.
GÜLSER MAZLUM: Dete na vselenata (Evrenin Çocuğu) şiirler (İki dilde), Veliko Tırnovo, 2016.
HABİL KURT: Doğ: Lübov, Mıka i Razdyala; Selo Bosna – Legenda i İstina;
HALİL RECEBOV ETEMOV (Doç. Dr.): Doğ: 1929-Rujitsa, Şumen. Öl: 25.03.2004-Sofya;                İdeologiyata na Mustafa Kemal Atatürk (Mustafa Kemal Atatürk’ün İdeolojisi), araştırma, Sofya
HASAN KARAHÜSEYİNOV: Doğ: 1925-Sevar, Razgrad. Öl: 1990-Sofya, İ plamık i ognişte, şiir, “Narodna Mladej” Yayınevi, Sofya, 1977; Luda gora, şiir, “Bılgarski Pisatel” Yayınevi, Sofya, 1980
HAŞİM AKİF: Doğ: 1946-Şterna, Kırcali, Fonetiçni Protsesi v Jivata Reç na Turskiya Ezik, Üniversite Yayınevi, Şumen, 2008.
HAYRİYE SÜLEYMANOVA-YENİSOY (10.03.1934-2018), Pratik Türkçe, Fonetik ve Morfoloji (Hüseyin Mahmudov ve Mehmet Beytullov ile birlikte), 1971.
HÜSEYİN MEMİŞOĞLU-Prof.Dr: Doğ: 1937-Kayaloba, Kırcali, Uçastieto na Bılgarskite Turtsi v Borbata Protiv Faşizma (1919-1944) (Bulgaristan Türklerinin Faşizme Karşı Mücadelesi), Sofya, 1977;                Zadrujno v Stroitelstvoto na Rodinata, Sofya,1984.
HÜSEYİN RASİM GÜLER: Doğ: 1941-Bosna, Silistra, Kısçe zemya, şiirler, Akademi Yayınları Matbaası, Topkapı, İstanbul, 2015.
İBRAHİM TATARLI: Doğ: 1924-Nikopol. Öl: 2013-Sofya, Dvijeniya za Prava i Svobodi, Faktor za Demokratsiya, Razbiratelstvo i Sigurnost v Stranata i na Balkanite, Sofya, 2003; Hudojestveni metodi i literaturni napravleniya v novata i nay-novata Turska literatura (Yeni ve En Yeni Türk Edebiyatında Sanat Yöntemleri ve Edebiyat Akımları), Sofya, 2004, 170 sayfa; Problemi na Turskata kultura v Bılgariya, makaleler, söyleşiler, Avrasya Yay., Sofya, 2009; Turski kultovi sgradi i nadpisi v Bılgariya, 1.bölüm (Bulgaristan’da Türk Dinî Yapıları ve Yazıtları), Favorit, Sofya-Blagoevgrad, 2003, 300 sayfa, 266 resim.
İBRAHİM YALIMOV:  İstoriya na Turskata Obştnost v Bılgariya (Bulgaristan Türk Toplumu Tarihi), “İlinda-Evtiov” EEOD Yayınevi, Sofya, 2002, 526 sayfa;  Novi tendentsii v obştestvenoto i religioznoto mislene na bılgarskite müslümani, Yüksek İslam Enstitüsü Yayınları, Sofya; Kemalizmat i Otrajenieto mu v Bılgariya (Kemalizm veBulgaristan’daki Yankıları), “Avangard Prima”, Sofya, 2005.
İSLÂM BEYTULLAH ERDİ: Doğ: Bisertsi, Razgrad. Öl: 06.02.2014, Ankara, Beleg ot roza (Gül Yarası), öyküler, Türkçeden çeviren: Aygül Gavazova, Sofya, 2004, 96 sayfa, Uıt kım ştastie (Mutluluğa Giden Yol), Türkçeden çeviri, Ankara, 2002; Kratko sıdırjanie na İslama (İslâm Hakkında Kısa Bilgiler), Türkçeden çeviri, Ankara, 2003; Vıvedenie kım izuçavaneto na Korana (Kuran Öğrenmeye Giriş), Türkçeden çeviri, Ankara, 2003; Osnovi na İslama (İslâm’ın Esasları), Türkçeden çeviri, Ankara, 2004

İSMAİL APTULLOV HASANOV: Doğ: 08.11.1944-Ravno (Uzuncaalan), Razgrad, Selo Ravno-Sledi ot minaloto (Ravno Köyü-Geçmişin İzleri), monografi
MEHMET ALEV KOCAMUSTAFA: Sboguvane po nikoe vreme, 2007.
MEHMET KARAHÜSEYİNOV: Doğ: 05.10.1945-Sevar (Caferler), Razgrad. Öl: 03,05.1990-Sofya,                Ne po noti (Notalara Göre Değil), şiir, İK “Sigmati”, Sofya, 1999.
MEHMET MERCAN: Doğ: 21.08.1939-Livadite (Çayırlar), Troyan, Spomeni za utre (Yarına Hatıralar), şiirler, Gabrovo, 1999; Opravdanie, şiirler, Sevlievo, 2007.
MUHARREM ALİOSMAN: Vyara i folklor na turtsite alevi-kızılbaşi ot İztoçnite Rodopi, Pentagram Yay.
MUSTAFA ÇETE: Doğ: 03.01.1936-Dyankovo, Razgrad, Ludogorski napevi (Deliorman Melodileri), şiirler, Razgrad, 2003; Obiçta e lyubov-Lübyovni izpovedi, şiirler, Razgrad, 2009
MUSTAFA KELOĞLAN: Dinena kora (Karpuz Kabuğu), mizah.
MUSTAFA MÜMÜNOV-PETIR PETROV: Drujni i edinni prez vekovete, Sofya, 1966.
MÜMÜN TAHİR: Doğ:, Jivotıt zaedno, “Liste” Yayınevi, Sofya, 2004; İdentiçnost i Tolerantnostta, Akademiçno izdatelstvo “Prof. Marin Drinov”, Sofya, 2007; Atatürk-Bılgariya-Balkanite (Atatürk-Bulgaristan-Balkanlar), Sofya, 2002.
NACİ FERHADOV: Doğ: 10.03.1940-Dyadovtsi, Kırcali. Öl: 2014-Sofya, Dialog s Posledstviya (Tehlikeli Diyalog) şiir, “Bılgarski Pisatel” Yayınevi, Sofya, 1980; Zapali lanpata sestro (Yaksana Lambayı Bacım), şiirler, Sofya, 1977; Voda za jivite (Yaşayanlar İçer Suyu), şiirler, Sofya, 1985; Taka Jiveya (Böyle Yaşıyorum), şiirler, “Bılgarski Pisatel” Yayınevi, Sofya, 1987; Pılnoletie (Ergenlik Çağı), şiirler, Sofya, 1990; No Predi da Progovorya (Söze Başlamazdan Önce), şiirler, “Liste” Yayınevi, Sofya, 2002;               1860’lardan Günümüze Bulgar Şiiri Antolojisi, 2007.
NADİYE AHMEDOVA: Doğ: 1934-Gagovo, Tırgovişte, Rayska gradina (Cennet Bahçesi), çocuk hikâyeleri, iki dilde, Sofya, 2015.
NAİM BAKOĞLU: Doğ: 25.04. 1947-Dolina, Şumen, Azman, roman, Silistra, 2017.
NEVZAT YAKUP DENİZ: Doğ: 1944-Silistra. Öl: 08.12.2003-Silistra, Den i noşt (Gece Gündüz), şiirler, 1996; Skuçna Nostalgiya (Buruk Özlem-Veda) şiirler, Haz: Martin Martinov-Slavço Nikolov, Silistra, 1995.
NİYAZİ HÜSEYİNOV: Doğ: 17.02.1927-Tırnovtsa, Tırgovişte, Po silno ot lyübov (Aşktan daha kuvvetli),şiirler, “Nov Jivot” gazetesinin özel eki, Kırcali, 1970.
ÖMER FİKRİEV: Borbata v obştina Samuil (Samuil Belediyesinde Güreş), 2003.
ÖMER OSMANOV: Doğ: 12.o2.1934-Zvınarka, Kırcali. Öl: 19.10.2006-İstanbul, Sred horata (İnsanlar Arasında), hikâyeler, “Nov Jivot” gazetesinin özel eki, Kırcali.
RECEP KÜPÇÜ: Doğ: 1934-Kuklen, Plovdiv. Öl: 26.04.1976-Varna, Priyateli Moi, da Trıgnem, şiir,”Hristo Danov” Yayınevi, Plovdiv, 1981.
SABRİ ALAGÖZ: Kogato nadejdite umiraha (Umutlar Ölürken), XXI Yüzyıl Türk Kültür Merkezi, Sofya

SABRİ CON: Naşeto Gerlovo (Bizim Gerlovo), monografi; Momino, monografi.
SAFFET EREN: Doğ: 1952-Menekşe, Kırcali, Kraypıten Znak (Yol Boyu İşareti), şiir, İK “Norima Vektor”, Sofya, 1996, Razpileni lista, şiir (Darmadağın Yapraklar), 2002.
ŞÜKRÜ TAHİROV – ORLİN ZAGOROV: Doğ: 1938-Fotinovo, Kırcali, Edinenieto, “Oteçestven Front” Yayınevi, Sofya, 1981; Traktat na Tolerantnostta, “Nauka i İzkustvo” Yayınevi, Sofya, 1986; Bılgarskite Turtsi po Pıtya Sotsializma, “Oteçestven Front” Yayınevi, Sofya, 1978; Orlin Zagorov, İstinata, “Sofya-Pres” Yayınevi, Sofya, 1987;  O.Z. Kritik ana Pantürkizma i İdeologiçeski Aspekti, “Ot. Front” Yayınevi, Sofya, 1988; O.Z. Vızroditelen Protses. Teza. Antiteza. Otritsaniya na Otritsanieto, Sofya, 1993; O.Z. Bılgarskata Natsionalna İdeya, Aktualni Problemi, “Znanie” Yayınevi, Sofya, 1994; O.Z. Moderniyat Natsionalizam, Evropeyski Model, Tendentsii i Razvitie, “Bulgarika”  Yayınevi, Sofya, 1995; O.Z. Natsionalna İdentiçnost i Evropeyska İntegratsiya, Sofya, 2004; O.Z. Balkanskiyat Geopolitiçeski Kaleydoslop, Sofya, 2006 (Dergi); O.Z. Bılgariya v Evropa na Natsistite, “Tangra” Yayınevi, Sofya, 2009.
TURHAN RASİEV: Doğ: 28.01.1942-Gen. Kiselovo, Varna; Ne plaçi posleden (En Son Ağlama), mizah, G. Bakalov Yayınevi, Varna, 1978; Na çetiri oçi (Dört Göz Arasında); Nyamam dumi (Söyleyecek Sözüm Yok), Biblioteka  “Sedem Dni);  Veseli prikazki  za Nastradin Hoca i detsata, (Nasreddin Hoca ve Çocuklar İçin Neşeli Masallar); More do guşa; Vreli nakipeli, 1.kitap; Dezinfektsiya, 1996;           Satiriçna zona (Miza Bölgesi), Kompas Yayınları; S pero ot Pegas; Politikventsi politizirani misli;               Tihi buri v Kalaleburi, Varna, 2017; Kratki Turski narodni prikazki (Kısa Türk Halk Masalları), derleme;                Narodni mıdrosti, derleme; Misli i aforizmi ot bılgarski avtori, antoloji, “Slavena” Yay.; Ot pırvo litse bez maska i grim, mizahi şiirler, Varna, 2017.
VİLDAN BAYRAMOVA: Doğ: 18.11.1956-Kırcali, Da mojeh da te sıtvorya, şiirler, Narodna Mladej Yayınevi, Sofya, 1979;

ZEYNEP ZAFER ve VİHREN ÇERNOKOJEV: Kogato mi otneha imeto (Adımı Aldıklarında), İztok-Zapad Yay.

16 Ağustos 2018 Perşembe

Bulgaristan, Varna ili, Türk – Arnavutluğu (Belogradets) Köyünün Cami Kitabesi

Her kim olur sahibul-hayrat
velakin innemel-amalü bin-niyyat.

Kabul eyler duasın kâdıl-hâcât
ashab-ı evkafa hak eylesün atıyyat.

Ehali eylediler sayü-gayret
dahi memur-u evkaf kıldı himmet.

Yapıldı mahfel oldu cami mislü cennet
kılan beş vakti bunda bula rahmet.
 
Tırnovi’de gaziler köyünde sakin gez heman
Rahmet-i hakka hiraman oldu (nazlı nazlı yürüdü) İbrahim aga.
 
Sulbü-zade Hac Abdurrahman aga himmeti
Sebilüllah böyle cami yaptı burda bî-riya.

Müstecabüddavedir bu mescid-i yenbu-u-din
Beyt-i hak’dır izzet-i dergahına eyle dua.
 
Bu camidir vesile kurb-u rahmana olur hâdî.  
okundukça içinde ayet (?) sûre-i isra. 

(Son satır kapalı olması sebebiyle okunamamıştır.)

Hicri 1289 / Miladi 1873
Metni okuyan: Basri Zilabid Çalışkan



Fotoğraflar: Ali Veli Sofu