SARAY KAPUCUBAŞILARINDAN MUSTAFA AĞA'NIN VİDİN'DEKİ MEZAR TAŞI

 

VİDİN KADISI SEYYİD HASAN TAHSİN EFENDİ'NİN EŞİ REFİA HANIMIN MEZAR TAŞI

 

BİR ROMAN... BİR FİLM... VE BULGARİSTAN'IN HALA SONA ERMEYEN "VIZRODİTELEN PROTSES"./Veya - O - SOYA DÖNÜŞ ÇİRKİNLİĞİ, HİKMET EFRAHİM

Anton Donçev adlı Bulgar romancısının eserine ait film 30 yıl içerisinde Bulgaristan Ulusal televizyonunda 30 kereden fazla gösterime getirilmiştir... Eylül 2020'de yine televizyonda gösterimdeydi... Ayrıca, bu romanı uyduran buradaki müellife hükümet tarafından ödüller verilip durmaktadır... Bu yıl, Eylül 2020'de Cumhurbaşkanlığı bu müellife yine ödül vermiş oldu... Nerde Avrupa... Nerde Hürriyet... Nerde demokrasi... Bulgaristan Demokrasisi, bir zamanların sosyalist Bulgaristan çocuğu gibi - sakat... Evet - sakat!

BİR ROMAN... BİR FİLM...VE -BULGARİSTAN'IN HALA SONA ERMEYEN "VIZRODİTELEN PROTSES"./Veya - O - SOYA DÖNÜŞ ÇİRKİNLİĞİ...

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ressam ve Çizer Hikmet Efrahim yazdı, Şumnu

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zamanlar olmuş Bulgar edebiyatı birçok yüksek seviyelere varma olanağını tabii ki göstermiştir. Fakat, bu başarılar daima beceriksiz politikacılar yüzünden yıpratılıp yok edilmiştir. Çok ilginçtir - ünlü yazar İvan Vazov diğer bir eseri olan "ÇİÇKOVTSİ" romanını yazıp yayımlayabilmesi için Hür Bulgar Prensliği Devletinden kaçıp, Rumeli'ye, Güney Bulgaristan"a gitmiştir...

ESKİ ÇAĞLARDAN YENİ DÜNYAYA SÜRÜKLENEN BİR ROMAN:

"VREME RAZDELNO"

2008 senesinin Kasım ayında Amsterdam ve Haga'da bulunan bu romanın yazarı ANTON DONÇEV, "Vreme Razdelno" romanını okuyuculara tanıtmıştı.

Bu olayla ilgili otoriteli bir Hollanda gazetesi - "FOLKSKORT" (12.11.2008) kısa bir yazı ile okuyuculara şunları aktarmıştı:

"Tarihte bilindiği gibi, Bulgaristan beş asır bir zaman içeresinde Osmanlıların elinde kalmıştır... Ve Bulgaristan'ın tarihi söz konusu olduğunda, burada ilk planda daima Türk'lerin vahşeti, gaddarlığı yer almaktadır. Pek tabii ki, tüm bunların gerçeklerle hiç alakası olmamıştır!"

Yazar ANTON DONÇEV komünist rejiminin en çok sevdiği bir yazarı idi. Ve 1963'lerde aynı bu yazar "VREME RAZDELNO" kitabını yazmıştır. Kitabın ana konusu tabii ki - İslam'ın Kılıcı olmuştur.

Bu kitabın anlattıklarıyla tarihçiler o kadar hemfikir olmamalarına rağmen, kitap Osmanlı'lar zamanında Rodoplardaki İslamlaşmanın şekillerinden bahsetmiştir - kan ve müthiş gaddarlıklarla kabul ettirilen bir İslam dini ve buna karşı kahramanca savaşan Bulgarlar...

Artık bilindiği gibi, sözü edilen kitap - şimdiye kadar 33 dilde yani, 33 ülkede basılmıştır. Ve baskıların tümü - Bulgaristan devletinin parası ile gerçekleştirilmiştir. Yani, bu ödenekler vergi biçiminde, Bulgaristan'da yaşamakta olan Türklerin parası ile de olmuştur.

Kitabın sayfalarını aktardığımızda, okuyucu şu örnekteki cümlelerle de karşı karşıya gelmektedir:

"Onlar, kadınlar ve çocuklar, Türk orduları tarafından her çeşit vahşet ve gaddarlıkla yok edilmeye başlandılar. Evet, bu vahşi davranışları yalnız bir Türk yapabilirdi! Tüm bunları kaleme almak - elimde değil...Çenelerim tutuluyor..."

..."Türkler sanki kudurmuştu. Türkler diyorum - fakat bunlar onlarca milletten türemiş olan yüzlerce cinsteki insan kalabalıklarıydı"...

ÇİRKİN BİR ROMANIN DOĞUŞU

Çok ilginçtir - "VREME RAZDELNO" romanı ile - Bulgaristan NOBEL Edebiyat Ödülüne katılmak istemiştir. Bu romanın doğuş öyküsünü yazar ANTON DONÇEV Haga'da iken kendisi şöyle anlatmıştır:

"Böyle bir kitabın yazılması için yazar S. DİÇEV'e başvurulmuştur. Ve DİÇEV - böyle bir kitap hiçbir zaman yazmam dediğinde, komünistler diğer bir kalem ustası olan ANDREY GULYAŞKİ'ye baş vurmuşlardır. O da kabul etmemiştir. Ve daha birçok kişilere teklif edilip kabul görülmeyince, teklif sonunda bana gelmişti..."

30 eylül 2020 çıkışlı habere göre
Bulgaristan Milli Kütüphanesi Anton Donçev'in 90. yaş günü sebebiyle yazara ait bir sergi düzenleyecekmiş. Resimde 14 Eylül'de Cumhurbaşkanlığı Sarayında kendisi için yapılan en son ödül töreninde yazar elinde o meş'um romanın el yazısı nüshasını tutuyor. 

Görüldüğü gibi, komünist Partisinin onurunu son anda ANTON DONÇEV kurtarmıştır.

Ve 416 sayfadan ibaret olan kitap 45 gün içeresinde yazılmıştır.

Bir taraftan - tabii ki bu ilginç bir rekordur. A. DONÇEV'in anlattığına göre - tarihi kaynaklar ve ön incelemeler için - yazar 15 gün harcamıştır. Daha önce Rodoplara hiç ayak basmadığını belirten yazar, ön hazırlıklarını 15 güne sığdırmıştır. Ve sonunda tatil yeri - PAMPOROVO'ya çekilerek, yazarın deyimine göre - "en güzel Bulgar romanını" yazmıştır... (Burada Frankenştayn'ı hatırlamamak elde değil!)

Tabii ki, yıllar içinde, Bulgaristan komünistleri kendilerine yarar sağlayacak "entellerini" de yaratmıştır. (Bu, her totaliter sistemin bir hakikat ve olmazsa - olmaz bir unsurudur) Ve bu hizmetçi tabaka - partileri uğruna her şeye hazır durumda olan kadroya dönüşmüşlerdir. Ve partinin istekleri üzerine, yüzlerce sipariş "eserler" yaratmışlardır. Ve aynı bu yaratıcıların emeği - müthiş paralarla ödenmiştir. Ve yüksek unvanlar... makamlar... ve daha birçok memnuniyet jestleri hep onlara verilmiştir...

Bazen Bulgaristan komünistleri ilginç durumlara da düşmüştür:

Bilindiği gibi, onlar burunlarını sokmadığı yer bırakmamıştır. Hatta - televizyonlardaki hava tahminlerine bile yön vermeye çalışmışlardır...

O yıllarda hiç bilinmeyen A. DONÇEV, artık günümüzde "akademisyen" olarak, kitabını 1963 senesinde bitirmiştir.

Ve 1964'lerde kitap piyasaya çıkarıldığında, GOTSE DELÇEV bölgesindeki Müslümanlara (Pomaklara) Bulgar-Slav isimleri zorla takılmaktaydı....Ve daha sonraki olayları artık hepimiz biliyoruz...

Kurnazlıkları sayesinde, komünistler bu "MÜTHİŞ" eserin filmleştirilmesinde de geç kalmazlar. Fakat, bu "şaheseri" ekranlaştıracak gönüllü yönetmenini de hiçbir türlü bulamaz... Ünlü film yönetmeni V. Branev:

"Herhangi bir sebeple Bulgar Sinemacıları Genel Direktörü N. NENOV'un odasında bulunuyordum. Bana "VREME RAZDELNO" romanını andı. Bu sipariş, devlet tarafından gelmiştir demişti ve bunu filmleştirmek için - 18 milyon dolar bütçesi olduğunu anlatmıştı. Tabii ki, ben nezaketle kabul etmedim".

Filmin çekimini, sonunda LÜDMİL STOYANOV üstlenmiştir.

Ve komünistlerin sipariş romanı en kaliteli "KODAK" marka film üzerine "DOLBİ" sistemle seslendirilip, ekranlara salınmıştır.

İşte Bulgar yalanlarından bir sahne:
- (Hoca): Allah birdir, de. 
- (Bulgar gencin babası): Oğlum, Allah birdir, de... 
Oğlan, demez ve baltayı yer... 

İKİ bölümden oluşan film - "büyük alkışlar" toplayarak, yerli ve dünya ekranlarına da artık yönelmiştir... Son haberlere göre, HOLİWOOD film yapımcıları, bu filme sıcak bakıp, kendi arzularına göre, dünyaya yeniden tanıtma hevesinde oldukları öğrenildi...

Günümüze kadar - aynı bu film Ulusal Bulgaristan Televizyon kanalı olan "BNT KANAL-1" en azından 30 defa gösterimde bulunmuştur. Bu zehri, günümüzde de ruhlarımıza nasıl girdiğini bilip görmemize rağmen, sessizce, seyretmekteyiz... Hem de, AVRUPA BİRLİĞİ içerisinde olan bir ülke olarak...

... Karanlıktan sonra - ışık gelir derler. Kışlardan sonra - baharlar...

Umudumuzu tabii ki - yitirmiyoruz. Hani kim demişti - UMUT İNSANIN GIDASIDIR! Öyleyse - ye... Mehmet, ye...

Not: Bu yazı ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti'nde Balgöç dergilerinde yayımlanmıştır.

KASIRGALAR KÖYÜ TARİHİ, SABRİ M. CON VE HACI ENVER İ. YAHYA

KASIRGALAR-TRESKAVETS
YAZANLAR: SABRİ M. CON ve HACI ENVER İ. YAHYA
VELİKO TIRNOVO, FABER YAYINEVİ, 2010
326 SAYFA, BÜYÜK BOY

 

HÜSEYİNLER KÖYÜ TARİHİ, SABRİ M. CON

HÜSEYİNLER
SABRİ M. CON
RAZGRAD 2009
332 SAYFA

 

BİZİM GERLOVA: DEMOGRAFİK VE ETNOGRAFİK ARAŞTIRMA, SABRİ M. CON

KİTABIN ORİJİNAL BULGARCA ADI: 

NAŞETO GERLOVO: DEMOGRAFSKİ İ ETNOGRAFSKİ PROUÇVANİYA

BAŞLIĞIN TÜRKÇE ÇEVİRİSİ: 

BİZİM GERLOVA: DEMOGRAFİK VE ETNOGRAFİK ARAŞTIRMA

SABRİ M. CON 

SOFYA 2001

224 SAYFA

 

KIZ ANA TEKKESİ, SABRİ M. CON

BUGÜNKÜ ADIYLA MOMİNO KÖYÜNDE
KIZ ANA TEKKESİ
SABRİ M. CON
RAZGRAD 2009
26 SAYFA

 

ULU ÇINAR: KARAGÖZKÖYLÜ HÜSEYİN PEHLİVAN, SABRİ M. CON

ULU ÇINAR: KARAGÖZKÖYLÜ HÜSEYİN PEHLİVAN
SABRİ M. CON
SOFYA 2001
64 SAYFA

 

GÖKTE GÜNEŞ YERDE GÜREŞ, SABRİ M. CON

GÖKTE GÜNEŞ YERDE GÜREŞ
YAZAR: SABRİ M. CON
BASIM YERİ: RAZGRAD, 2003
SAYFA: 287 

 

BULGARİSTAN'DA TÜRKÇE YER ADLARI VE ZAMANLA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER

 

Yazarlar: P. Koledarov ve N. Miçev

Orijinal Bulgarca Adı: Promenite v imenata i statuta na seliştata v Bılgariya 1878-1972 (Türkçe çevirisi: Bulgaristan'da Yerleşim Yerlerinin İsim ve Statülerinde Meydana Gelen Değişiklikler 1878-1972), Sofya 1973, 285 sayfa.

Sonunda Rusça, Fransızca ve İngilizce özet var.

Osmanlı arşivinde işi olanlar için yer isimleri çok önemlidir. Mesela dün hanımın köyüne tesadüf ettim arşivde Hüsemler yerine Hısımlar olarak okunmuş. Böyle çok örnek var. O yüzden bu tür kitaplar önemli oluyor. Bu kitap daha sonra her seferinde geliştirilerek 2 defa daha basıldı. Ancak bu baskı, Türklerin isimlerinin değiştirildiği ve bütün akademyanın politbüro baskısı altında olduğu 1985 yılından önce basıldığı için önemli hale geliyor. Filhakika diğer iki baskıyı incelemiş değiliz. BZÇ

DARIDERE'DE TEKKELER

Bugün Bulgaristan'da Zlatograd denilen Darıdere kazası Osmanlı döneminde önemli bir tasavvuf merkezi imiş. Kasabada iki Rufai bir de Bektaşi tekkesi bulunmaktaymış. 

Resimde görülen Ahmed Hocaoğlu (veya Ahmed Hocolov) kasabadaki son Rufai şeyhidir. Tekke kasabanın "Bırtse" denilen yukarı mahallesinde bulunmakta imiş. Vedat Ahmed Bey'in ifadesine göre şeyh sülalesi bugün de devam etmekte, ancak ne yazık ki, belki de tamamı Bulgar adlarını benimsemiştir. Soy isimleri Şehov ve Şehova olarak bilinmektedir. 

VİDİN İLİNE BAĞLI ARÇAR KÖYÜ CAMİSİ HAYIRSEVERLERİN YARDIMLARINI BEKLİYOR

 VİDİN İLİNE BAĞLI ARÇAR KÖYÜ CAMİSİ 

HAYIRSEVERLERİN YARDIMLARINI BEKLİYOR

Tuna Nehri kıyısında Lom kasabası ile Vidin'in tam ortasında yer alan Arçar köyü, Osmanlı belgelerinde Arçar Palanka olarak geçmektedir. Köyün batı tarafında ve hale Kale olarak adlandırılan yerde antik kent Ratiara bulunmaktadır. Döneminde nehrin karşı tarafına geçmek için kullanılan önemli yerlerden birisi olmuştur. 

Osmanlı arşivine göre buradaki cami Vidin Kalesi Bina Emini Süleyman Efendi tarafından inşa edilmiştir. Köyde Bulgar, Türk ve Çingene mahalleleri bulunmaktadır. 

TEMEŞVAR KADISI, VİDİN EVLİYASI: SELAHADDİN BABA

 

Vidin'de Selahaddin Baba türbesinde yatan kişi, ulemadan, evliyadan ve ümeradan olan değerli bir zattır. Bugün Romanya'da bulunan Temeşvar şehrinde Osmanlı döneminde kadılık yapmış ve “Temeşvar kadısı” olarak da meşhur olmuştur. Vidin'de kendi adıyla anılan Selahaddin Baba Dergâhının da şeyhidir. Vefat edince dergâhının yanına defnedilmiştir. Adı Vidinle özdeşleşen Osman Pazvantoğlu kabrine bir türbe inşa ettirmiştir. Zamanla bu kıymetli Türk büyüğünün türbesinin etrafında bir de Müslüman mezarlığı oluşmuştur. Bu mezarlıkta şehrin mübarek, önemli insanları yatmakta idi. Türbesinde büyük gölgelikli güzel ağaçlar boy göstermiştir.

Osmanlı Arşivinde 1904 senesine ait belgelerde Bulgarların hastane yapma bahanesiyle bu türbe ve mezarlığı yıkmaya giriştiği, bu anlamda türbe etrafındaki Müslüman mezar taşlarını tarumar ettikleri, ölülerin kemiklerini ortaya saçtıkları, büyük büyük ağaçları kestikleri ve bu teşebbüsün durdurulması için gerekli müdahalenin yapılmasıyla ilgili bilgiler mevcuttur. Selahaddin Baba türbesi Vidin halkının ziyaret ettiği mübarek ve manevi makamlardan biri olmuştur.

KİTAP SATIŞ VİTRİNİ - Sipariş: bulgaristanalperenleri@gmail.com

Elimizde bulunan kitaplar – NİSAN 2024

Sipariş için: bulgaristanalperenleri@gmail.com 

 

Kitap adı, Yazar, Basım yeri ve yılı, sayfa sayısı: Fiyatı, (sıfır veya ikinci el)

3.    Taş toprak Dobruca -şiirler, Galip Sertel, İst 2021, 136 s: 40 TL (sıfır)

4.    Hazanda Son Yolculuk –yazar ve şair Ömer Osman Erendoruk’un hayatı ve edebi kişiliği, Mehmet Türker, İst 2007, 200 s: 100 TL (sıfır)

5.    Bozgun Zamanı –roman, Mehmet Türker, İst 2006, 208 s: 50 TL (ikinci el)

7.    Bulgar hikayeleri antolojisi, Türker Acaroğlu, İst 1967,208 s: 50 TL (sıfır fakat yılların yorgunluğu var)

8.     Karanfiller uyandı –şiirler, Niyazi Hüseyin Bahtiyar, Ankara 1993, 130 s: 50 TL (ikinci el)

9.     Altın Petek: Bulgaristan Türklerinin çocuk şiiri antoloji hazırlayan İsmail Çavuşev, Sofya 2001, 160 s: 50 TL (sıfır)

     Bulgaristan'da İslam (1878-2018), Basri Zilabid Çalışkan, İst 2019, 446 s: 150 TL (sıfır)

11.Bulgaristan'dan sesler –şiirler, Mehmet Çavuş, Ankara 1985, 128 s: 50 TL (ikinci el)

12. Doğu rodoplarda bir köy: Taşlı, Raif Güven, İst 2020, 202 s: 100 TL (sıfır)

13. Osman Keskioğlu: hayatı hizmetleri ve eserleri, 6 yazarın makalelerinden oluşmaktadır, ed. Vedat S. Ahmed, Sofya 2020, 144 s: 100 TL

15. Sofya İslam Enstitüsü: Anılar belgeler, İsmail Cambazov, Sofya 2005, 220 s: 150 TL (sıfır)

16.Beşeri ve kültür coğrafyası ışığında: Bulgaristan, Emin Atasoy, Bursa 2010, 328 s: 200 TL (sıfır)

19.Rumeli ve Akdeniz adalarında Türk varlığı, Aydın Ayhan, 632 s: 200 TL

20. Bulgaristan Türklerinin: kültürel ekonomik ve siyasi sorunları talepleri çözüm önerileri: Seta raporu, İst 2020, 100 s: 100 TL (sıfır)

21.Kanlı izler: şehitlerimizin belgesel öyküleri, Hüseyin Köse, Razgrad 2001, 128 s: 100 TL

22.Bölüşmek -şiirler, Zahit Güney, İst 2002, 80 s: 50 TL

23.1923’te Bulgaristan Müslümanları: toplumsal ve siyasi halleri, Mehmet Behçet Perim, İst 2013, 50 s.  50 TL

 

VİDİN'DEN İKİ MEZAR TAŞI

 

VİDİN'DEN BAZI FOTOĞRAFLAR

Huvel Baki
Ey zâir dur; biraz yaklaş ve oku
Bu makberde mefüreci, duygulu
Halil İbrahim kardaşlar yatmakta
Bu insanlar hamiyete, şefkata
ve fazilet mefhumuna bir timsal;
Millet, ilim sevgisine de misal!

Milletini zengin, kavi görmekçün
Sıhattayken düşündüler gece gün
Ve dediler: Servetimiz bizim değil milletin
Yurdumuzda krathane açup ilmi sevdirin.
İstidatlı türk gencine âli tahsil verdirin.
Halkımıza çalışmağı, yaşamağı öğretin!

Bu vasiyet getirildi yerine,
Açıldı bir kraathane Vidin'de
Nur saçıldı memlekete, millete!
Âli tahsil verildi çok gençlere.

Hürmet size büyük ruhlu kardaşlar
Türk ve bulgar sizi şükranla anar!
Oku sen de o ölüler ruhuna
Takdir ile, takdis ile Fatiha.
1839-1895
VİDİN 

SELAHADDİN BABA TÜRBESİ