MISIRLI MUHAMMED HARB'İN KALEMİNDEN ŞAİR RECEP KÜPÇÜ

Kitap adı: el-Osmaniyyûn fi't-Tarih ve'l-Hadara
Yazar: Dr. Muhammed Harb
Basım: Dâru'l-Kalem - Dımeşk (Şam), 1989
Sayfa: 450

Tarih ve Medeniyette Osmanlılar adlı eserinde Büyük Türk Dostu Mısırlı Profesör Muhammed Harb Bulgaristan müslümanlarını Şair Recep Küpçü'yü ele alarak inceler.
Eserinin 211. sayfasına attığı başlık şöyledir:
Şehid Şair Recep Küpçü ve Bulgaristan Müslümanlarının Düşleri. 

Şair Recep Küpçü'nün şiirlerinden bazı örneklerin Arapça'ya tercümesi.

Türkiye'deki Pomaklar, Georgi Zelengora

DOĞDUĞUM KÖY: YONUZLAR / PRELEZ MOETO RODNO SELO

Mehmet Hasan (Nüvvab İHL Öğretmeni):
Köylerimizin tarihini öğrenelim... Değerli bir kitap.
Emekli Öğretmen Mustafa Demirci'nin kaleme aldığı
Razgrad iline bağlı Yonuzlar köyünün tarihi.

Osmanlı Arşivlerinde Şumnu Kazası'nın Köyleri

Mehmet Hasan (Nüvvab İHL Öğretmeni): 

Okumaya değer bir kitap. Yazar Hüsnü Yönetenle tanışma ve sohbet etme fırsatım oldu. Kitap Osmanlı Arşivinde Tahrir defterlerinden 15-16 y.y. Şumnu köylerinin hangi tarihte kurulduğu, ilk yerleşenlerin kimler olduğunu ele almakta. Benim dikkatimi çeken iki husus:
1. Söğütlü {Vırbak} ve IŞIKKÖY {Osonovets} köylerinde Hz. Muhammed'in soyundan gelen, elinde şeceresi ve beraat belgesi olan SEYYİDLERİN var olması.
2. Hemen her köyde AKINCILARIN var olması.
Kitabın kapağındaki mezar taşı Boyan köyü Cami havlusunda bulunan AKINCI Habib ibn İbrahimin mezar taşıdır.

Osmanlı Arşiv Kayıtlarına Göre
Bulgaristan Şumnu Kazası Deliorman Bölgesinin Tarihi
(XV-XVI.yy)
Baskı: İstanbul, Mayıs 2019
sipariş: husnuyoneten@gmail.com 

Cafer Tayyar Paşa (EĞİLMEZ)

Cafer Tayyar Paşa (EĞİLMEZ) 

Müstakil Yugoslavya/Pristine - 1877, Emin – Kamile – Harbiye, Erkân-ı Harbiye – Askerlik, Miralay – 72. Kovanova Bölge Komutanlıgı 72. Alayı Bölük Komutanı, 17. Alay Tabur Komutanı, Ipek Sancagı Mutasarrıfı, Mürettep II. Kolordu Kurmay Subayı, Üsküdar Bölge Komutanı,Divânı Harp Azası, 4. Kolordu Kurmay Baskanı, 1. Tümen Komutanı, 2. ve 1. Kolordu Komutanı, Trakya Bölgesi Müdâfaa-i Hukuk Teskîlâtı Kurucusu, Trakya Milli Komutanı, Mirliva – Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kurucu Üyesi - I. ve II. Dönem Edirne Milletvekili –Kırmızı-Yesil Seritli Istiklâl Madalyası sahibi – Evli, 3 Çocuk. Ölüm Tarihi: 03.01.1958 

KAYNAK: TBMM Albümü, 1. cilt, s. 24

Bu bilgileri bizimle paylaşan Sn. Mustafa Bektaşoğlu'na teşekkür ederiz. BTG

MAHMUT NECMETTİN DELİORMAN'IN MEZARI

Dün bir abimiz, Bulgaristan Razgrad doğumlu ve Rehber gazetesi sahibi, meşhur gazeteci-yazar Mahmut Necmettin Deliorman'ın kabrinin nerede olduğunu bana sordu. Ben de "bilmiyorum" deyince "siz nasıl Bulgaristan Türk gençliğisiniz, siz bilmezseniz kim bilecek" diye beni haşladı. Neyseki Mezat Grubundan Metin bey imdadıma yetişti ve nerede olduğunu tarif etti. Kendisine teşekkür ederim. Ben de sabahı zor ettim ve işe gitmeden hemen şu işi halledeyim dedim. Meğerse İstanbul eski Topkapı otogarı'nın oradaki Çamlık mezarlığında yatıyormuş merhum. Görevliler yardımcı oldu ve kolayca mezarı buldum. Bu mezarlıkta başka ünlülerde yatıyormuş. İnsanların çokça sorduğu isimleri bir kağıda not etmişler. Bulgaristanlı meşhur yazarımızı şimdiye kadar soran olmamış. Ruhu şad olsun. Basri Zilabid, BTG Editörü

MAHMUT NECMETTİN DELİORMAN BİYOGRAFİSİ İÇİN: TIKLAYINIZ

BULGARİSTAN'IN MANEVİ BEKÇİLERİ, İSMAİL GÜLEÇ

Bulgaristan'ın Manevi Bekçileri
Yazan: İsmail Güleç
Basım yılı: 2018, 216 sayfa.

Kitap büyük boy, içinde renkli fotoğraflar var.
Kitabın konusu şuanda mevcut türbelerdir.
Yazar bir kaç arkadaşıyla birlikte 4 000 km yol kat ederek tek tek bu türbeleri gezmiş ve turistik rehber niteliğinde özet bilgiler veriyor.
Osmanlı döneminde şehir içinde bulunan türbe ve tekkeler neredeyse tamamı yıkıldığından şuan mevcut olanlar kırsalda kalanlar ve genellikle Bektaşi türbeleridir. Tabiatıyla yazar da bunları dolaşmış, fotoğraflamış ve yazmıştır. 

HAYDAR BABA (HAYDARÎ) KİMDİR VE NERELİDİR? YAZAN: İSA CEBECİ

HAYDAR BABA (HAYDARÎ) KİMDİR VE NERELİDİR?

Yazan: İsa CEBECİ

19. Asır sonlarında doğup 20. Yüzyılın ilk yarısında ve ortalarında manzum eserler yazıp yaratmış olan bir Alevî-Bektaşi şairimiz var. Adı Haydar Baba, mahlâsı da Haydarî.
Doğumu: Arnavutluk- 1871,
ÖLÜMÜ: Bulgaristan’ın Silistre iline bağlı Denizler (Varnentsi) köyü, 1960.
Ömrünün 22 yılını Bulgaristan’da geçirmiş olan bu tasavvuf-tekke şairi hakkında bilgilenmek isteyenler  için işbu makaleyi sunuyorum.

Bulgaristan Yüksek İslam Şurası Başkanı, değerli araştırmacı
Sn. Vedat Ahmed Beyefendi lütfedip bu fotoğrafı bizimle paylaştılar.
Kendisine teşekkür ederiz. BTG
1950'lili yıllar Haydar Baba 

Bulgaristan’da doğup Türkiye’ye göçen şair ve araştırmacı Mehmet Çavuş, ısrarla Haydar Baba’nın Silistre ilinin Denizler köyünde doğduğunu, İstanbul’da okuduğunu iddia ediyor. Lâkin Coşkun Kökel’in araştırmalarına göre, onun Arnavutluk’tan İstanbul’a göçen bir Arnavut ailesinin çocuğu olduğu, Merdivenköy Dergâhında yetiştiği, dervişliği ve babalığı Merdivenköy dergâhı şeyhi Mehmet Ali Hilmi Dedebba’dan aldığı anlaşılıyor. Pîr evinin kapanmasından sonra, asıl adı Cemil olan Haydar Baba, Salih Niyazi Dedebaba ile birlikte Arnavutluk’a gitmiş, orada tutunacak dal bulamayınca Sırbistan üzerinden Bulgaristan’a gelmiştir. 2 yıl Plevne’de kaldıktan sonra 1940 yılında Deliorman,  Mumcular (Sveştari) köyündeki Demir Baba tekkesine gelir.
Coşkun Kökel, Mumcular sakini ve daha sonra da Demir Baba Tekkesi postnişini olan Zeynel Mustafa Kaba’dan aldığı bilgilere istinaden anlattıklarından Haydar Baba’nın orada 6 kişiye nasip verdiğni öğreniyoruz. 1940 yılında, Romenlerin Dobruca ve Deliorman’dan çekilmelerinden sonra, Denizler’deki Ali Baba Tekkesine yerleşen Haydar Baba, oraya postnişîn olmuş ve ömrünün sonuna kadar orada kalmıştır. Bulgar makamlarınca izlendiğinin fakında olan Haydar Baba, hiç evlenmemiş ve etrafına da hiç açılmamıştır. Onu ziyaret eden Mehmet Con, Aliosman Ayrantok, Mülâzim Çavuş gibi şair ve gazetecilere nefeslerinden bazılarını okumuşsa da gazetelerde basılmalarına izin vermemiştir. Burada 14. 05. 1960 yılında, 89 yaşında Allah’ın rahmetine kavuşmuştur. Denizlerin bugünkü adı Varnentsi’dir ve bir tekke-tasavvuf şairi olan Haydar Baba’nın kabri de bu köydeki Deniz Ali Baba türbesinin bahçesinde bulunmaktadır. Burada Haydarî’den önce şeyhlik yapmış olan Ali Baba, Veli Baba ve Süleyman Baba’nın da mezarları bulunmaktadır.
Bulgaristan kökenli Türk şairi ve edibi Mehmet Çavuş’un Haydar Baba’nın Denizler’de doğup büyüdüğüne dair iddiası Bulgaristan Müslümanları Baş müftü yardımcısı Vedat Ahmet’in Sofya devlet arşivinde rastgele bulduğu bir tarihî belgeyle geçersiz kalmıştır. Belgenin künyesi:  (fond 166, opis 2, arhivna edinits: 133, list 11, poveritelno, 5.08.1938).

BELEGENİN İÇERİĞİ: 
“Dış İşleri ve İnançlar Bakanlığı, Polis Teşkilâtımıza şu Duyuruyu arz eder:  Arnavut uyruklu Haydar Baba, Gorsko Slivovo, Mahalata, Veliko Tarnovo, Varna, Şumnu, Deliorman ve Vidin adlı yerleşim yerlerindeki dindaşlarını ziyaret edecektir. Gorsko Slivovo köyünde 1-2 ay kalacaktır.
İç İşleri ve İnançlar Bakanlığı, bu duyuruyu Polis Müdürlüğüne göndererek Haydar Baba’nın takip edilmesi, onun da mensubu olduğu Bektaşilik tarikati ile ilişkileri dışında “başka bir görevinin” de olup olmadığının araştırılması konusunda emirlerini rica ederiz.
Aynı dosyanın 13. sayfasında şunları okuyoruz: Gorsko Slivovo,Tarnovo, Ruse, Sveşteari Demir Baba, Pavlikeni, Şumen, Sevlievo ve Varna’yı ziyaret etmesine izin verildi. Aynı dosyanın 15. Sayfasındaki not: Bektaşî îmandaşlarını ziyaretleri esnasında devlet aleyhinde istihbarat yapıyormuş. Kendisi Tiran’dan olup Arnavut uyrukludur. Asıl adı: Haydar Cemil Bey Baba.”

Haydar Baba, İstanbul 1910
(Alaaddin Dede Arşivi)

Bu özgün belge ile bir Bektaşî babası olan Türk şairi Haydar Baba’nın kimliği, kişiliği ve kökeniyle ilgili tartışmaların sona erdiğini düşünüyoruz.

HAYDAR BABA’NIN YARATICILIĞI

Haydar Baba’nın asıl adı Haydar Cemil’dir fakat şiirlerinde Haydar veya Haydarî mahlâsını kullanmıştır. Genellikle Alevî-Bektaşî inanç ve düşüncelerini, Alevî ve Bektaşî ulularını anlatan, tanıtan ve savunan şiirler yazan Bulgaristanlı son Bektaşî şairidir. Bütün ısrarlara rağmen yerel gazetecilerden Mehmet Con’a ve Aliosman Ayrantok’a,  bu sayıda başka gazetecilere şiir vermemiştir. Verse de gazetelerde yayınlanmalarını istememiştir. Besbelli komünist iktidara güveni yoktur.
Türkiye Cumhuriyetinde Haydar Baba ile ilgili bazı araştırmalar yapılmıştır. İlk olarak M. Halid Bayrı, Türk Folklor Araştırmaları dergisinin 1957 yılı 99. Sayısında Haydar Baba’yı edebiyat çevrelerine tanıtmış ve toplu olarak şiirlerini de yayınlamıştır ( Bkz.,M. Çavuş, a.g. antoloji s. 82). Mehmet Çavuş, M.H. Bayrı’nın Haydar Baba’nın Arnavut kökenli olduğuna dair iddiasını kanıt göstermeden çürütmeye çalışmıştır. Ancak Haydar Baba’nın Salih Niyazi Dedebaba ile birlikte önce Arnavutluk’a gitmesi, orada tutunamayıp Sırbistan üzerinden Bulgaristan’ın Plevne iline gelmesi, orada 2 yıl kadar kaldıktan sonra Deliorman’ın Mumcular köyüne gelmesi düşündürücüdür.

Haydar Cemil Baba
(Haydarî ve Şiirleri)
Dr. Filiz KILIÇ,
Dr. O. KURTOĞLU, T. BÜLBÜL
Ankara 2008, 286 sayfa

Haydar baba’nın Denizler köyünde dünyaya geldiğini gösteren bir belge de yoktur. Aksine, Bulgaristan Müslümanları Baş müftü yardımcısı Vedat Ahmet, kuşkuya mahal kalmayacak şekilde Haydar Baba’nın Arnavut olduğunu göstermektedir.

Onun şiirlerinden birkaçını dikkatinize sunuyorum:

 ALLAH EYVALLAH

 Gerçek erenlerin darına durduk
 Pîrimiz Hünkâr’a Allah eyvallah
 Bir aşk menziline geçüp oturduk
 Haydar-ı Kerrar’a Allah eyvallah!

 Mü’mîn âşıkız Hak vicdanımızdır
 Muhammet Mustafa imamımızdır
Habibullah bizim canânımızdır
Ahmed-i Muhtar’a Allah eyvallah!

Bir Balım Sultan’a bendeyiz gerçek
Şah’a çâk esir, has bahçeye çiçek
Himmet aldık Pîrden biz ölçek ölçek
Şah-ı keremkâre Allah eyvallah!

Hacı Bektaş demine Hû şan
Onundur muhabbet bu demle devran
Tarîkat sırrında olal’dan mihman
Dedik Hak dîdâre Allah Eyvallah!

Yârimizdir canda cândan ezelden
Ayrılmayız biz asla o güzelden
Bırakmaz Haydar’ı pirimiz elden
Niyazımız yâre Allah eyvallah!

(Çavuş. M.,20. YY. Bulgaristan Türkler Şiiri, 1988, İst. Ss. 82-83)

HÛ DOST, HAK DOST

 Hüseyin’dir kisvemiz,
Sırtımızda aba post
 Mücerretiz, tertemiz.
Hû dost, Hak dost, Allah dost!

Bektaşi’yiz Bektaşi,
Attık gamı telaşı
 Şah’dır kırkların başı.
Hû dost, Hak dost, Allah dost!

Muhammet- Hatice’den
Fatma Ali ve Hasan
 Hüseyin’e erişirsen
Hû dost, Hak dost, Allah dost!

Zeynel Abidin ile,
Cafer-i Sadık bile
Kâzım Rıza’dan dile,
Hû dost Hak dost Allah dost

Takî, Nakî, Askerî,
Mehdî  hem ol Haydarî
On iki imam cevheri.
Hû dost Hak dost Allah dost.

(Özmen, 1998:357)
             

MEDET HİMMET KEREM EYLE

Şah-ı Necef Ali aman
Medet himmet kerem eyle
Yetiş Pîrim Balım Sultan
Medet himmet kerem eyle

Kızıldeli seni andık
İmdat eyle bize artık
Dobruca’da Sarı Saltık
Medet Himmet kerem eyle

Daima sana güvendim
Merdivenli’de iken kendim
Şahkulu Sultan efendim
Medet himmet kerem eyle

Allah’ı geçer mi kuldan
Hiç el çeker mi yoksuldan
Eryek Baba İstanbul’dan
Medet Himmet Kerem eyle.

Daldık aşk adlı denize
Erenlerden erdik ize
Akyazılı Sultan bize
Medet himmet kerem eyle.

Haber aldık bâtın yerden
Manâ aldık her eserden
Ali Baba Denizler’den
Medet himmet Kerem eyle.

Ey Haydarî gerçek eriz
Er- Hak, Hak- er, erenleriz
Yâ Hacı Bektaş’ı isteriz
Medet himmet Kerem eyle.

(Mehmet Çavuş, 20 YY. Bulgaristan Türkleri Şiiri, 1988, İst., s.86.)

KAYNAKLAR:
1. Mehmet Çavuş, 20. Yüzyıl Bulgaristan Türkleri Şiiri (Antoloji), İstanbul, 1988, ss. 81-85.
2. M. Halit, Bayrı Türk Folklor Araştırmaları Dergisi S. 99, yıl: 1957.
3. Elçin, Şükrü, Bulgaristan’da Türk Kültürü, ayrı basım, Haydarî’nin Şiirleri, Ankara, 1986.
4. Mehmet Arslan Cumalı, Bulgaristan’da Demir Baba Tekkesi ve Diğer Türbeler, Çorlu/2010, Coşkun Kökel’in Haydar Baba yazısı, ss.70-71.
5. Gazi Üniversitesi, Türk kültür ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.14, Yıl: 2007, S. 43, s. 14.

Doç. Dr. İbrahim Yalımov ahirete göç etti

Doç. Dr. İbrahim Yalımov ahirete göç etti

Bugün (19.07.2019) Bulgaristan Türklerinin bir çınarı daha devrildi. 

Araştırmacı, yazar, gazeteci, bilim adamı, Bulgaristan Türkleri tarihinin, kültür ve kimlik sorunlarını eserlerinde akademik bir üslupla dile getiren Doç. Dr. İbrahim Yalımov ahiret alemine göç etti. Bugün saat 17.30’dan sonra İkindi Namazını müteakiben Sofya Banyabaşı Camiinde Yalımov’un cenaze namazı kılınacak. Yalımov’un cenazesi yarın doğduğu Şumnu'nun Gradişte köyünde defnedilecek.

İbrahim Yalımov Kimdir?
1934 yılında Şumnu’nun Gradişte köyünde doğdu. 1953 yılında Nüvvâb Türk Lisesinden mezun oldu. Öğrenimini Sofya Üniversitesi ve Moskova’da sürdürdü. Felsefe üzerine uzmanlaştı. Görevi yeni demokratik Anayasayı kabul etmek olan 7. Büyük Millet Meclisi’nde (1990-1991) Bulgar Sosyalist Partisi milletvekili olarak bulundu. Daha sonraki yıllarda Sofya Yüksek İslam Enstitüsü’nde uzun yıllar hem rektör hem hoca olarak görev yaptı. İslam Felsefesi ve Bulgaristan Müslümanları Tarihi derslerini okuttu. İslam Enstitüsü rektörünün Yüksek İslam Şurası’nın tabii üyesi olması hasebiyle müftülük çalışmalarında özellikle devletle ilgili kritik konularda devamlı danışılan kişilerdendi. Onun döneminde enstitü “Godişnik” [Yıllık] adıyla ilmî dergi yayınlamaya başladı.
2009 yılında Sofya’da bir “Türk derneğinin” kuruluşu için önayak oldu. İlk olarak adı “Sofya Türk Aydınlar Kulübü” olması düşünülen derneğin son olarak “Kültürel

Etkileşim Derneği” olmasına karar verilmiş. İlk başkanı olarak da İbrahim Yalımov seçildi. 2014 yılında Türkiye Radyo-Televizyonu (TRT) “Kayıp Türkler” Programının 36. Bölümünde İbrahim Yalımov Hocanın hayatını ve çalışmalarını

konu alan bir yayın gerçekleştirdi. Eserleri:
1- İlko Yalımov adıyla, Konservatizım i neokonservatizım na Balkanite (V. Boev ve D. Hristova ile) [Balkanlarda Muhafazakârlık ve Yeni muhafazakârlık], Sofya 1986.
2- Nastradin Hoca i bılgarskiyat folklor [Nasreddin hoca ve Bulgar Folkloru], Sofya 1997. (Bildiri kitabı, Yalımov “Hazırlayan”).
3- İstariya na turskata obşnost v Bılgariya, [Bulgaristan’da Türk Topluluğu Tarihi], Sofya 2002.
4- Kemalizmıt i otrajenieto mu v Bılgariya [Kemalizm ve Bulgaristan’a Yansıması], Sofya 2005.
5- Etnokulturna i religiozna identiçnost na turskata obşnost v Bılgariya, Sofya 2014.
6- Bulgaristan Türk Topluluğunun Etno-Kültürel ve Dinsel Kimliği, Sofya 2014.
7- Bulgaristan’da Azınlık Hak ve Özgürlükleri Sorunu, Sofya 2015.
8- Novi tendentsii v obşestvenoto i religioznoto mislene na bılgarskite müsülmani, [Bulgaristan Müslümanlarının Toplumsal ve Din Algısında Yeni Eğilimler], Sofya 2017
9- Kontseptsiya za sıhranyavane, vızproizvodstvo i razvitie na identiçnostta na turskata obşnost v Bılgariya [Bulgaristan Türk toplumunun kimliğinin korunması, diriltilmesi ve gelişimi için Konsept],
Sofya 2018. 

Yalımov Hocanın yazdığı kitaplardan bazıları

FİKRET MADARALI VE ESERLERİ

Bulgaristan Türk'ü bir öğretmen- yazar: 
FİKRET MADARALI
1908'de Şumnu'ya bağlı Madara köyünde dünyaya gelmiş. Öğretmen ve yazardır. Onun eserleri sayesinde Köy Enstitüleri'nin nasıl yerler olduğunu daha ayrıntılı anlayabiliyoruz. Aynı zamanda bu okulların kurucuları Hasan Âli Yücel'in yanında yine Bulgaristan Silistreli olan İsmail Hakkı Tonguç'unda hakkını veriyor. 
Bizim Fikret abimiz eşi ile birlikte MADARALI ROMAN ÖDÜLÜ kurmuş ve 1974 ile 1989 arası ödül vermiştir. Her yıl, bir önceki yıl basılmış romanlardan biri seçilir ve Köy Enstitüleri'nin kuruuluş tarihi olan 17 Nisan'da komisyon ödül sahibini açıklarmış.

NURİ TURGUT ADALI İLE SOHBETLERİMİZ: AYNALAR YOLUMU KESTİ

NURİ TURGUT ADALI İLE SOHBETLERİMİZ: AYNALAR YOLUMU KESTİ
OSMAN AZİZ (1937-2007)
Basım yeri ve tarihi: Sofya 2005
248 sayfa

Esasında Rumeli Türküleri söyleyen Osman Aziz'in Kültür Bakanlığınca yayınlanmış CD'si de bulunmaktadır.

Osman Aziz Kimdir?

Krumovgrad’a bağlı Neofit Bozveli (Alfatlı) köyünde 11 Haziran 1937 yılında doğdu. Krumovgrad şehrinde lise öğrenimini tamamladıktan sonra, yüksek öğrenimini Sofya Üniversitesi’nin Türkoloji bölümünde sürdürdü. 1960’lardan günümüze kadar Bulgaristan radyosu Türkçe Yayınlar Bölümünde çalıştı. Halk arasında Sofya Radyosu adıyla da bilinen yayınlarda, binden fazla program hazırladı, türküleriyle olduğu gibi, sesiyle ve görüşleriyle de dinleyicilerin kalbine taht kurdu. Bulgaristan Türklerinin zengin kültürünü, örf, adet ve en peki müziğini araştırdığı gibi, nesillere özel radyonun müzik arşivinde 400’den fazla türkü bıraktı. Rumelinin Sanat Güneşi olarak da adlandırılan Osman Aziz, türkülere olan sevdasını şiirlere ve programlara da yansıttı. “Büyük ateş” adlı kitabıyla şiir severlerin beğenisini kazandı, ikinci kitabı “Güllerin Korkusu” ile Türk edebiyat camiasında da adından söz ettirdi. Uzun yıllık sanat ve Türk folklor araştırmalarının sonucu 2002 yılında “Canlarım Türküler Bizim Türküler” adlı derleme kitabı yayınladı. Bulgaristan’da yöreler, efsaneler, festivaller, gelenekler, sesler, sazlar ve ses sanatçıları tanıttı, anlattı. Sofya Radyosunda “Civan Yusufum”, “Ben bu toprakların türküsüyüm, ben Rumeli türküsüyüm”, “Arda Boyları”, “Canlarımız Türkülerimiz”, “Bizim Cumartesi” gibi piyes ve programları, hem Osman Aziz ismi, hem “Üç ses üç saz”, hem “Dört ses beş saz” topluluklarıyla Bulgaristan Türklerine olağanüstü değerli yapıtları miras bıraktı. 

HARMANLI'DA OSMANLI ESERLERİ

Siyavuş Paşa Camisi

M. Kiel Çizimi

Harmanli, Kiril Dinkov (1985)

Köprü, Cami ve Kervansaray (inşa tarihi: 1585)

KERVANSARAY'DAN KALAN GİRİŞ KAPISI VE DUVAR (Tıkla, google haritalardaki yeri)

Bulgaristan'da İslam, Basri Zilabid Çalışkan

Adı: Bulgaristan’da İslâm

(1878-2018)

Yazan: Basri Zilabid Çalışkan

Yayın yılı: Mayıs 2019

Sayfası: 448

Fiyatı: 25.00 TL 

siparişlerinizi: bulgaristanalperenleri@gmail.com  adresine yapabilirsiniz. 

Arka kapak yazısı: 

1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi ve Balkan Savaşları’nın getirdiği ölüm ve sürgünlerden sonra hâlâ Bulgaristan topraklarında kalan Türkler, Pomaklar ve Müslüman Romanlar için var olma mücadelesinin günleri başlar. Bulgaristan yönetimlerinin öteden beri var olan homojen bir ulus oluşturma politikaları 1980’li yılların ortalarında zirve noktasına ulaşmış ve Türklere uygulanan zorla isim değiştirme ve zorunlu göç hadisesi dünya gündemine oturmuştur.

Elinizdeki eser, Osmanlı sonrası Bulgaristan Müslümanlarının demografik yapısını, merkezî dînî teşkilatları olan Başmüftülük kurumunu, camilerini, kadı yardımcıları yetiştirmek üzere ikili anlaşmalara konu olmuş Osmanlı yâdigârı Medresetü’n-Nüvvâb okulunun tarihçesini ve burada yetişen âlimleri incelemektedir.

Komünizm sonrası demokratik döneme geçişle elde edilen bazı siyasi, dînî ve kültürel haklar çerçevesinde çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi ile Müslümanların dînî inanç ve ibadetlere bağlılıkları da tespit edilmeye çalışılmaktadır.

KÖSTENDİL'DE CİN HAMAMI

BULGARİSTAN TÜRK OKULLARI PROGRAMI

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
İlköğretim Şubesi

TÜRK AZINLIĞI
HALK İLK OKULLARI
PROGRAMI
(1-8. sınıf arası)

Sofya 1948

XV-XVIII. Asırlarda Balkanlarda Osmanlı Sanatı, Mihaila Staynova

XV-XVIII. Asırlarda Balkanlarda Osmanlı Sanatı (Bulgarca)
Mihaila Staynova
Basım: Sofya 1995

Kitabın pdf sine buradan ulaşılabilir.

Bulgaristan İlahiyat Mezunları Derneği’nden Hoca’ya Vefa Programı

Bulgaristan İlahiyat Mezunları Derneği’nden Hoca’ya Vefa Programı

2014 yılında kurulan Bulgaristan İlahiyat Mezunları Derneği’nin hali hazırda 93 üyesi var. Yıl 2019... Bulgaristan’ın üç İlahiyat lisesinde 284 öğrenci bulunmakta, Sofya Yüksek İslam Enstisü’nde 56 öğrenci eğitim görmekte… Bulgaristan genelinde ortalama 600 Kur’an kursu faaliyet gösteriyor, bazı devlet okullarında da seçmeli olarak “İslam Dini” dersi okutuluyor. Başkent Sofya’da ülkedeki Müslümanlara hizmet eden Bulgaristan Müslümanları Başmüftülüğü ve 20 Bölge Müftülüğü mevcut.

Takvimler 90’lı yılların başlarını gösteriyor… Bulgaristan on yıllarca süren komünist rejimden demokrasiye geçiş yapıyor… Bütün ülkedeki dini topluluklar dini kimliklerini tekrar kazanmak için mücadele başlatıyor. Bu topluluklar arasında Bulgaristan Müslümanları da yer alıyor. Yıllarca gizli tutulan mushaflar açık açık okunmaya başlanıyor, camiler tekrar cemaat ile doluyor... Ancak ihtiyaçlar düşünüldüğünden de büyük. Yıllarca imam, müezzin yetişmemiş bu topraklarda. Toplumun duyarlı kişileri çareyi ilim gurbetinde buluyor. Hem atalardan günümüze kadar aktarılan Peygamber sözünde de öyle denmiyor mu: “İlim Çin’de de olsa, gidip onu alın!”

Doksanlı yılların başlarında şu anda müftülük yapan, hocalık yapan toplum gönüllülerinden bazıları Türkiye, Ürdün, Suudi Arabistan gibi ülkelere gidip dini eğitim alıyorlar. Bin bir zorlukla gidilip varılan ilim yolundan ülkelerine geri döndüklerinde yine bin bir zahmetle aldıkları ilmi yaymaya başlıyorlar.

Bu ilim yolunda hizmet gönüllülerine şu anda Şumen’de “Hacı Mustafa Çıtlak İmam Yetiştirme Kursu”na adını vermiş Mustafa Hoca da katılıyor.

Mustafa Hoca aslen Türkiyeli, 1937 yılında Giresun’un Egeköyü’nde  doğmuştur. Gençlik yıllarında İstanbul’da zamanın büyük din hocalarından eğitim almış. Türkiye’de birçok hizmet yapmış, ancak 1980 darbesi nedeniyle yurtdışına çıkmak zorunda kalmıştır. Bir süre Suudi Arabistan’da bulunduktan sonra 1992 yılından itibaren sıkça Bulgaristan’a gelmeye başlar ve asırlardan beri sadece Bulgaristan’ın değil Balkanların manevi merkezlerinden biri olan Şumnu’da hizmet kapıları açılır kendisine.

Gönlü hizmet aşkıyla tutuşan Mustafa Hoca Türkiye’de yaptığı hizmeti Bulgaristan’da da yapmaya kararlı. Hani derler ya malıyla canıyla... Aynen öyle. Mustafa Hoca onlarca talebe yetiştirir, talebelerinin çoğu şu anda dini okullarda öğretim görevlisi veya bölgelerde müftü olarak çalışıyor.

Günümüzün Müslüman gençlerine tertemiz bir örnek yaşam bırakıyor ardından miras olarak. Amel defterlerinin öldükten sonra kapanmayacak olanlardan olmak için Peygamber’in müjdesinden az da olsa istifade edebilmenin sevinciyle 2004 yılında İstanbul’da hayata veda ediyor Mustafa Hoca... Mevlana gibi “Şu toprağa sevgiden başka tohum ekmeyiz” dercesine bir hayat sürüyor Mustafa Hoca… Ardında bıraktığı hizmetleri, öğrencileri, yedi evladı ve dualarıyla Allah’a teslim ediyor son nefesini…

Bulgaristan İlahiyat Mezunları Derneği olarak bu topluma ve Müslümanlara hizmet eden herkese, özellikle de malıyla canıyla yüreğiyle Bulgaristan Müslümanları için çalışmış olan Mustafa Çıtlak Hoca’ya minnettarız. Allah ondan razı olsun!

Beyhan Mehmed

Bulgaristan İlahiyat Mezunları Derneği Başkanı

Çağdaş Sarı Saltuk (2), Mahmut Toptaş

Çağdaş Sarı Saltuk (2)

Mahmut Toptaş

Beyaz Mercedes’li, beyaz takım elbiseli, cilalı gıcır gıcır ayakkabılı adam, şehirde bir anda herkes tarafından tanınıverdi.
Ayarı bozulmuş Müslümanların ayarını kitap, sünnet ve İslam fıkhına göre ayarlamaya gelen Mustafa, derhal her köyde Kur’an kursu açar.
Kur’an kursu deyince müstakil bina ve tayin edilen hoca anlamayalım.
Az da olsa her köyde Kur’an okumasını unutmayan ihtiyarları buluyor ve onlara, “Kendi evinde kendi ailen ve çocuklarından başlayarak Kur’an okumasını öğretirsen şu kadar maaş vereceğim” der.
Komünizm yıkılınca bir anda parasız, pulsuz, çaresiz kalan bu insanlar önce hafızalarını toplarlar ve kendilerini düzelttikten sonra evinde, camide Kur’an okutmaya başlar.
Kaldığı şehirde ve diğer şehirlerde de İmam-Hatip okulları açar.
“Hocam, öyle beyaz bir Mercedes’im olsa, bagacı da para dolu olsa ben de hizmet ederdim” diyen birine, “Elli altmış bin lira civarında değeri olan arabasını göstererek sen bu arabayı bu tür hizmetlerde kullandın mı?
Beyaz Mercedes’ini traktörlerin zor çıktığı yollara sürer miydin?” deyince dudakları hafif büzüşerek utanç gülümsemesiyle cevabı vermiş oldu.
Mustafa, bu çağda bizim yaşadıklarımızı yaşayarak hizmet eden bir değerli insandı.
Mustafa’yla birlikte hareket eden ve her dediğini tutan dostlarına: “Sakın, aman ha, komünizm döneminde size zulmeden insanlarla boğuşmaya girmeyin. Faydası yok ve bizi yolumuzdan alıkoyar. Siz her köy ve şehirlerdeki Müslümanların İslami bilgilerini artırmaya, öğrendiklerini yaşatmaya yönelirseniz, Müslüman’ca davranırsanız, size eskiden zulmedenler de yaptıklarına pişman olurlar, nasibi olanlar da Müslüman olurlar” dedi ve hiçbir kimseyle çatışmadı ama onun üzerine acımasızca saldıranları ezdi geçti.
Müftülerden biri, “Mustafa, eli değnekli evliya idi” diyor.
Örnek olsun diye yazdım.
Yoksa bizim kusursuz örneklerimiz, Rabbimizin Kur’an-ı Kerim’inde anılmasını istediği peygamberler ve en son gönderdiği Sevgili Peygamberimizdir.
Sevgili Peygamberimize de:
“Kitapta Meryem’i de an…” (Meryem süresi ayet 19/16).
“Kitapta İbrahim’i de an. Şüphesiz o çok doğru biriydi, peygamberdi.” (Meryem süresi ayet 19/41).
Anmamız gereken diğer peygamberlerden Musa, İsmail, İdris, Davut, İshak, Yakup, el-Yesa’, Hud aleyhisselamların adı da anılması istenmektedir.
Adamı yüceltmek için anma merasimi yapmak değil, örnek olmasını istemek için anılmalıdır.
Hatta müftülerin atamasını yapan zat-ı muhterem konuşurken, “Eğer şu anda çıkıp gelseydi, bizi azarlar ve ‘bu yaptığınız masrafı ve harcadığınız zamanı, beni anmak için değil, bu dini tanıtmak için harcayın’ der ve bizi buradan ilim cephesine gönderirdi” deyiverdi.

16 Nisan 2019, Milli Gazete

Çağdaş sarı saltuk (1), Mahmut Toptaş

Çağdaş sarı saltuk (1)

Mahmut Toptaş

Size “Çağdaş Battalgazi” diye tanıttığım Mustafa’nın yurt dışında yapılan 15’inci ölüm yıldönümü anma toplantısına katıldım.

Mustafa’nın İmam-Hatip Okuluna kaydettiği öğrencilerin birçoğunun o devlette müftülük makamında çok güzel hizmetler verdiğini öğrendim.

Komünizmin yıkılmasından sonra gittiği o ülkedeki faaliyetlerinin bir kısmını kendisinden dinlerdim.

Bir kısmını da yanında çalışan değerli ve gayretli tanıdıklardan dinlerdim.

Ama onun öğrenci olarak kaydettiği çocukların büyümüş, müftü olmuş, milletvekili olmuş öğrencilerinden dinledim bu gidişimde.

Benim gözümde o, “Çağdaş Battalgazi” idi ama “Anma toplantısı”nda konuşan on kadar öğrencisinden her biri kendince ona bir isim de vermiş.

Bir kısmı, “Çağdaş Sarı Saltuk” diyor.

Bir kısmı, “Korkusuz adam” diyor.

Bir kısmı, “Zekâ küpü” diyor.

Hacı Mustafa, Cennet Kuşu, Deli Yürek, Kalbiyle Konuşan Adam, onların taktığı adlardır.

Ama Mustafa’nın kendine sorduklarında “İnek Tüccarı” olduğunu söylermiş.

Bana, İslami hizmetler için harcadığı parayı nasıl kazandığını anlatırken sığır ve koyun ticaretiyle elde ettiğini anlatmıştı.

“Derenin taşıyla derenin kuşunu vurma” dedikleri bu herhalde.

O ülkenin imkânlarıyla bu hizmetleri yaptığını söylerdi.

Öğrenciliğinden müftülüğe yükselen biri anlatıyor: “Bindiği ticari taksiye taksicinin hak ettiğinden fazlasını verdiğinden bütün taksiciler onu görünce dururlar veya ona doğru hareket ederlerdi.

O da arabanın pis olanlarına binmez ve temizlemesini söylerdi.

Mustafa bizim şehre gelmeden önce ticari taksiler aylarca temizlenmeden çalışırlardı ama Mustafa bütün şehrin taksicilerini hizaya getirdi” dedikten sonra, “Alışveriş yaptığı her dükkâna da bir yol göstericiliği olmuştur” dedi.

“Köyünde Kur’an kursu açan herkese maaş vereceğini söyledi ve okutanların öğrencilerini imtihan ettikten sonra başarısına göre maaş verirdi” dediler.

Müftülerden biri Mustafa’nın o şehre gelişini anlattı.

“Mustafa bembeyaz bir Mercedes’le geldi. Üzerinde yine bembeyaz bir takım elbise vardı. Ayakkabılar gıcır gıcırdı.

Bizim köydeki hatim merasimine geldiğinde ben çocuktum. Benim arabaya bakışımı görünce beni arabaya bindirdi ve köyün içinde bana bir tur attırdı ve elime köyümüze göre çok fazla olan para verdi. Ben, daha sonra onun İmam-Hatipte öğrencisi oldum”

Dikkat edin, ilkokul öğrencisini gözüne kestirmiş, gelecek sene İmam-Hatibi seçmesi için ön hazırlığı da yapmış.

Bir başkası, “O beyaz Mercedes’li, beyaz elbiseli, gıcır gıcır ayakkabılı, kazandığı parayı bol bol dağıtan bu adam, öğrencilerin yemeğini kendisi yapar, kendisi bulaşıkları yıkar, çamaşırlarımızı da yıkardı” diyor.

“Bir gün yanına vardım, ben yıkayayım” dedim ama kaşlarını çattı ve azarlar gibi “Sen derhal dersinin başına geç ve ezberlemen gereken ayetleri ezberle” dedi.

Müftü olan öğrencilerinden biri: “Azınlıkta olan biz Müslümanların ayağa kalkmasını sağladı. Komünistler, bizim ayarlarımızı bozmuşlardı. Bizim ayarımızı tekrar İslam’a ayarlamak için çok çalıştı.”

Yetiştirdiklerinden biri cömertliğini anlatırken, “Araba ehliyeti aldım” dedim, hemen, “Bakayım” dedi ve ehliyetime baktıktan sonra ehliyetin içine koyduğu para, tam benim ehliyet için harcadığım para miktarında idi” dedikten sonra, “Üzerindeki elbiseyi biri isteseydi donu  hariç hepsini verebilecek bir cömertlik örneği idi” dedi.

“Öyle bir duruşu vardı ki şehrin valisi onu görünce, ceketini ilikleme ihtiyacı hissederdi” diye tanıttılar.

Etkili yetkili insanlardan biri, taşınmaz mallarından birini satmaya kalksa, onun istediği fiyatın az olduğunu, bu malın daha değerli olduğunu ona anlatır ve biraz daha fazlasına alırdı. Böylece hizmete engel olabilecek insanların kötü kanaatlerini iyiye değiştirirdi.

Beyaz Mercedes’in bagacında, çocuk, yaşlı, kadın-erkek, her çeşit insanın hoşlanacağı hediyeleri olduğu gibi, köylerdeki Kur’an kurslarını devamlı denetlediği için peynir ve zeytin devamlı bulunurdu.

15 Nisan 2019, Milli Gazete

Balkanlar'da Osmanlı Vilayet Mimarisi, Henry Minetti

Bulgaristan Türk Gençliği Kitaplığına çok değerli bir kitap daha kazandırdık: 
Almanca Osmanische Provinziale Baukunst auf dem Balkan
(Balkanlar'da Osmanlı Vilayet Mimarisi),
Yazan: Henry Minetti
Basım: Hannover 1923, 70 sayfa