VİDİN'DE GÖREV YAPAN ÖNEMLİ İSİMLERDEN ABDURRAHMAN SAMİ PAŞA

 

Abdurrahman Sâmi Paşa

Hayatı ve Kariyeri

• Asıl adı Abdurrahmân, mahlası Sâmî’dir. (Teis)

• Doğum yılı kaynaklara göre farklılık gösterir: 1206 (1792) olarak kayıtlanmış olup bazı kaynaklar 1209 (1795) olarak vermektedir. (Teis)

• Doğum yeri Mora’nın (Yunanistan’daki) Trâpoliçe kasabasıdır. (Teis)

• Babası, Cerrâhî Tekkesi şeyhi Ahmed Necib Ahdî Efendi’dir; çocukluğunda babasından ve dönemin önemli âlimlerinden eğitim görmüş, Arapça ve Farsça’nın yanında Fransızca, Yunanca, İbranîce ve Latince öğrenmiştir. (Türk Maarif Ansiklopedisi)

• 1821’de başlayan Rum Ayaklanması sırasında ailesiyle birlikte esir düşmüş; bu süreçte babasını kaybetmiş ve 1823 ya da 1825’te kurtulup Mısır’a gitmiştir. (Türk Maarif Ansiklopedisi)

• Osmanlı Devleti’nde çeşitli görevler üstlenmiştir: Rumeli Müfettişliği, Bosna, Trabzon, Vidin gibi yerlerde vali ya da idareci görevleri yapmıştır. (Vikipedi)

• 17 Mart 1857’de devletin ilk Maarif-i Umumiye Nezareti’nin başına getirilmiş, böylece Osmanlı imparatorluğu eğitim işlerini tek bir çatı altında toplama çabasında ilk “maarif nazırı” sıfatını almıştır. (Vikipedi)

• 1882’de İstanbul’da vefat etmiştir. (Vikipedi)

Vidin İdari Bağlamı

• Vidin (bugünkü Bulgaristan sınırları içindeki önemli bir Osmanlı sancak merkezi) açısından Abdurrahman Sâmi Paşa’nın Rumeli teftişi görevi sırasında ve Vidin çevresinde yürüttüğü idari sorumlulukların kaydı bulunmaktadır. (ResearchGate)

• Örneğin “Abdurrahman Sami Paşa’nın Rumeli Teftişi” başlıklı makalede Vidin valisi olan Ali Rıza Mehmed Paşa’nın görevinden önce/sonra kontekst içinde adı geçmektedir. (ResearchGate)

• Wiki’daki Vidin sancak sayfasında “Abdurrahman Paşa ‘Samil’ (1852-1855)” ifadesiyle Vidin Sancağı’nda görev yaptığı kaydedilmektedir. (Vikipedi)

• Vidin Sancağı ile ilgili olarak, TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki Vidin başlığında: “1854’te Osmanlı Valisi Sâmî Paşa, Vidin’de zengin bir tarihî silâh koleksiyonunu barındıran Bulgaristan’ın en eski müzesini kurdu.” ifadesi mevcuttur.

Edebi ve Bilimsel Yönü

• Sâmi Paşa aynı zamanda şair ve yazar kimliğiyle de tanınmıştır. (Vikipedi)

• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü’nde, “Sâmî, Abdurrahman Paşa” başlığı altında edebî makamı ve “Şâir Sâmî” mahlasıyla eserleri olduğu belirtilmektedir. (Teis)

Önemi

• Osmanlı modernleşmesi sürecinde eğitim alanında lider konumda bulunmuş bir devlet adamıdır.

• Rumeli-Balkan bölgesi Osmanlı yönetimi açısından stratejik bir öneme sahipti; Vidin gibi merkezlerde yürüttüğü teftiş ve vali görevlendirmeleriyle bölgesel idareyi doğrudan etkilemiştir.

• Hem idari hem de kültürel sahada yer alması, 19. yüzyıl Osmanlı entelektüel-yönetici profiline bir örnek teşkil eder.