1877 yılı 9 Eylül tarihli L'Illustrazione Italiana dergisinin 36. sayısında yayımlanan Hacıoğlu Pazarcık şehrine ait bir gravür

 

DEYAN ROSENOV DIMITROV'DAN

1877 yılı 9 Eylül tarihli L'Illustrazione Italiana dergisinin 36. sayısında yayımlanan Dobriç (Bazarcık) şehri gravürü.

Söz konusu gravürde, 1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın en yoğun döneminde, günümüzde Dobriç olarak bilinen Bazarcık şehrine ait bir sahne tasvir edilmektedir.

Kompozisyonun merkezinde, zarif sütunlarla taşınan kubbeli bir sundurmayla örtülmüş büyük bir çeşme–fıskiye yer almaktadır. Bu yapı, hem kentin mimari açıdan dikkat çeken öğelerinden biridir hem de yalnızca su temini için değil, aynı zamanda toplumsal buluşmalar için de kullanılmış olmalıdır. Çeşmenin arkasında, çıkmalı pencerelere sahip iki katlı Osmanlı tarzı evler, kamu binaları ve minaresi görülen bir cami yükselmektedir; bu da şehrin dini merkezine işaret etmektedir.

Meydan oldukça canlıdır – gravürde birçok insan, atlı ve asker görülmekte, bu da sahneye dinamizm katmaktadır. Osmanlı askerî birlikleri, geleneksel kıyafetleriyle yerel halk, çeşmenin çevresinde testileriyle kadınlar ve çocuklar betimlenmiştir. Kalabalığın arasında Avrupalı seyyahlar ya da askerî gözlemciler de göze çarpmaktadır; bu da Avrupa kamuoyunun Balkanlardaki gelişmelere duyduğu ilgiyi yansıtmaktadır.

Gravürün altındaki yazı şöyledir: “Piazza e fontana della città di Basardjik, a 8 ore da Varna” – “Varna’dan 8 saat uzaklıktaki Bazarcık şehrinin meydanı ve çeşmesi.” Bu not, İtalyan okuyucular için şehri coğrafi bağlama oturtmakta ve onu önemli Karadeniz limanı Varna ile ilişkilendirmektedir.

Gravür, XIX. yüzyılın ikinci yarısında Dobriç’in şehir görünümü, Osmanlı mimarisi, toplumsal yaşamı ve Osmanlı-Rus Savaşı arefesındeki atmosferine dair değerli bir tarihî kaynak niteliği taşımaktadır.